Mikanda ya Yone

JS Robertson

 

Table des matières abrégée :

Mukanda wa kumudilu wa YONE (1 Yone)

2        Nshapita 1 — Endayi mu munya

3        Nshapita 2 — Enda bu muakenda Mukelenge

4        Nshapita 3  — Tunangangane

5        Nshapita 4 — Nudimuke bua mayishi a mashimi

6        Nshapita 5 — Nudilame kudi mpingu

Mukanda Muibidi wa Yone (2 Yone)

Mukanda Muisatu Wa Yone (3 Yone)

 

 

Table des matières détaillée :

Mukanda wa kumudilu wa YONE (1 Yone)

1.1      Meyi a kumpala

1.2      Yone udi utela malu atanu bualu bua difunda dia mukanda

2        Nshapita 1 — Endayi mu munya

2.1      1:1,2

2.2      Mukanda wa Nzambi udi wamba bualu bua bibangidilu bisatu

2.3      1:3,4

2.4      1:5,6

2.5      1:7

2.6      1:8-10

3        Nshapita 2 — Enda bu muakenda Mukelenge

3.1      2:1,2

3.2      2:3-6

3.3      2:7,8

3.4      2:9-11

3.5      Bualu bua midima mu Mukanda wa Nzambi

3.6      2:12,13

3.7      2:13,14

3.8      2:15-17

3.9      2:18

3.10          2:19-21

3.11          2:22,23

3.12          2:24,25

3.13          2:26,27

3.14          2:28,29

4        Nshapita 3  — Tunangangane

4.1      3:1

4.2      3:2,3

4.3      3:4-6

4.4      3:7,8

4.5      3:9,10

4.6      3:11-13

4.7      3:14,15

4.8      3:16-18

4.9      3:19-22

4.10          3:23,24

5        Nshapita 4 — Nudimuke bua mayishi a mashimi

5.1      4:1

5.2      4:2,3

5.3      4:4-6

5.4      4:7,8

5.5      4:9-12

5.6      4:13,14

5.7      4:15

5.8      4:16,17

5.9      4:18,19

5.10          4:20,21

6        Nshapita 5 — Nudilame kudi mpingu

6.1      5:1-3

6.2      5:4,5

6.3      5:6-9

6.4      5:10-12

6.5      5:13

6.6      5:14,15

6.7      5:16,17

6.8      5:18,19

6.9      5:20,21

Mukanda Muibidi wa Yone (2 Yone)

6.10          2 Yone 1,2

6.11          2 Yone 1:3

6.12          2 Yone 1:4

6.13          2 Yone 5,6

6.14          2 Yone 7,8

6.15          2 Yone 9

6.16          2 Yone 10,11

6.17       Mukanda wa Nzambi udi utudimuja bualu bua

6.18          2 Yone 12,13

Mukanda Muisatu Wa Yone (3 Yone)

6.19          3 Yone 1-4

6.20          3 Yone 5-8

6.21          3 Yone  9,10

6.22          3 Yone 11

6.23          3 Yone 12

6.24          3 Yone 13,14

 

 

Mukanda wa kumudilu wa YONE (1 Yone)

 

1.1        Meyi a kumpala

    Mufundi wa Mukanda wakumudilu wa Yone wakadi mupostolo Yone, mufundi wa Lumu Luimpe lua Yone ne wa kunshikidilu wa bapostolo. Mukanda kawena mufundibue kudi bena ekeleziya kampanda, udi mufundibue kudi ba mu nzubu wa Nzambi, kudi bena Kilisto.

    Yone wakafunda Lumu Luimpe luende bua “nuenu  nuitabuje ne, Yesu udi Kilisto, Muana wa Nzambi; ne bua nuenu nuikale ne muoyo mu dina diende, panuitabuja” (Yone 20:31). Wakafunda Mukanda wende wa Kumudilu, “bua nuenu numanye ne, Tudi ne muoyo wa tshiendelele, kunudi nuenu badi bitabuja dina dia Muana wa Nzambi” (1 Yone 5:13).

    Lumu Luimpe lua Yone ludi lutumanyisha bu mutudi mua kuangata muoyo wa tshiendelele, Mukanda wa Kumudilu wa Yone udi uleja bena kuitabuja ne badi ne muoyo wa tshiendelele.

 Miaku, muoyo, munya, ne dinanga, idi miaku minene mu mukanda ewu, bu mu Lumu Luimpe lua Yone. Buobumue budi muanda munene. Bena kuitabuja badi bamanye Nzambi bu Tatu wabo (1 Yone 3:1, badi baledibua kudiye (Yone 1:12,13). Nzambi udi munya ne dinanga, bana bende badi ne bua kuenda mu buakane kumpala kuende.

 

1.2        Yone udi utela malu atanu bualu bua difunda dia mukanda

1)   Tudi tunufundila malu aa bua disanka dienu divulangane. 1:4

2)   Bana banyi bakese, ndi nufundila malu aa bua nuenu kanuenji bibi. 2:1

3)   Bana banyi bakese, ndi nufundila mukanda, bualu bua mibi yenu yakabuikidibua bua dina diende. 2:12

4)   Nakunufundila malu aa bua bobo badi basue kunupambuisha. 2:26

5)   Nakufundila malu aa kunudi, bua nuenu numanye ne, Tudi ne muoyo wa tshiendelele, kunudi nuenu badi bitabuja dina dia Muana wa Nzambi.  5:13

 

2        Nshapita 1 — Endayi mu munya

2.1        1:1,2

Malu akadiku ku tshibangidilu, atuakumvua, atuakutangila ne mesu etu, atuakamona, akalenga bianza bietu, bua Diyi dia muoyo (muoyo ewu kabidi wakamueneshibua, ne tuakutangila ne tudi tunumanyisha ne tudi tunuambila bualu bua muoyo, muoyo wa tshiendelele, wakadi kudi Tatu ne wakamueneshibua kutudi). 1:1,2

 

2.2        Mukanda wa Nzambi udi wamba bualu bua bibangidilu bisatu

1)  “Kale ku tshibangidilu Nzambi wakafuka diulu ne buloba” (Genese 1:1). Mukanda wa Nzambi kena ujadika tshikondo anyi tshidimu bia bufuki nansha.

2)  “Ku tshibangidilu Diyi diakadiku, Diyi diakadi ne Nzambi, Diyi diakadi Nzambi” (Yone 1:1). Muana wa Nzambi kakadi ne tshibangidilu nansha, kumpala kua bikondo bionso yeye wakadiku ne Tatu, Muana wende munanga.

3) “Malu akadiku ku tshibangidilu” (1 Yone 1:1), adi amba bualu bua malu akadi ku tshibangidilu tshia tshikondo tshiakamueneka Muana wa Nzambi mu mubidi wa muntu, bua kutumanyisha bualu bua dinanga dia Nzambi ne bua kufila muoyo wende bua kupikula nawu bantu ba bungi.

 

Mu matuku a Yone, muomumue ne mu matuku etu, bayishi ba mashimi bakayisha “malu mapia-mapia” akadi kaayi mafume kudi Nzambi. Bakayisha mayisha mabi bualu bua bunzambi ne bua buntu bia Mukelenge wetu. Yone ne bapostolo bakuabo, bakadi bamanyishi ba kuenda kua Mukelenge Yesu bu muntu mu buloba ebu. Yone wakamumona, wakumvua meyi ende, wakenda nende bidimu bu isatu. Yeye wakamona disalayi ditua difuma diende mu lubadi lua Mukelenge, pakadiye pa mutshi mutshiamakane. Yone, bu mumanyishi wa kueyemenyibua, wakafunda bua malu aa, wakamba ne, “Diyi dianyi didi ndilelela … bua nuenu kabidi nuitabuje” (Yone 19:34,35).

 

2.3        1:3,4

Malu atuakutangila ne atuakumvua, tudi tunuambila kabidi, bua nuenu nuangate buobumue netu;  bulelela buobumue buetu budi ne Tatu ne Muana wende Yesu Kilisto. Tudi tunufundila malu aa bua disanka dietu divulangane. 1:3,4

  Muaku,“buobumue”, udi muaku mukole mu nshapita wa kumpala wa Yone (mvese 3,6,7). Bena kuitabuja badi babikidibua “mu buobumue bua Muana wende Yesu Kilisto Mukelenge wetu”, bualu bua bakitabuja Muana wende munanga (1 Kolinto 1:9. Galatia 4:6,7).

  Disanka didi disuika ne ditumikila. Mukelenge Yesu wakambila bantu bende ne, “Nakunusua bu muakunsua Tatu, shalayi mu dinanga dianyi. Binuatumikila mikenji yanyi, nenushale mu dinanga dianyi, bu munakutumikila mikenji ya Tatu wanyi, ne mundi nshala mu dinanga diende” (Yone 15:9,10). Nunku buobumue buetu nebuikale buobumue bua ditalala ne disanka.

 

2.4        1:5,6

Edi ndiyi dituakumvua kudiye ne ditudi tunuambila ne, Nzambi udi munya ne munda muende kamuena midima nansha kakese. Bituamba ne, Tudi ne buobumue nende, patutshidi tuenda mu midima, tudi tushima, ne katuena tuenza bualu bulelela. 1:5,6

  Nzambi udi munya. Mukelenge, pakadiye panshi pa buloba, wakadi munya wa ba pa buloba. Yone wakafunda mu Lumu Luimpe luende ne, “Munya mulelela wakadiku, wakadi ulua pa buloba, utemena bantu bonso”. Kadi yeye wakafunda kabidi ne, “Etshi ntshilumbu tshia bantu ne, Munya wakalua pa buloba, kadi bantu bakasua midima, kabakasua munya, bua bienzedi biabo biakadi bibi” (Yone 1:9. 3:19).

Bikala  muntu  wamba  ne,  Ndi  ne  buobumue  ne  Nzambi, paudiye wenda mu malu a midima, yeye kena wamba bualu  bulelela. “Buakane budi ne bulunda kayi ne bualu bubi; anyi munya udi ne buobumue kayi ne midima? (2 Kolinto 6:14).

 

2.5        1:7

Kadi bituenda mu munya, bu mudiye mu munya, tudi tuikalangana ne buobumue, ne mashi a Yesu, Muanende, adi atulengeja ku mibi yonso. 1:7

Kuenda mu munya kudi kuenda ne Nzambi mu munya wa  Diyi diende. Paulo wakafundila Bena Efeso ne, “Diambedi nuakadi midima, kadi katataka nudi munya mu Mukelenge, endayi bienu bu bana ba munya” (Efeso 5:8). Bua kumanya disanka dia buobumue   buetu ne Nzambi Tatu ne Mukelenge Yesu, butudi nabu mbua kuenda mu munya.  Nunku netuikalangana ne buobumue munkatshi muetu kabidi.

 

2.6        1:8-10

Bituamba ne, Katuena ne mibi, tudi tudidinga, ne bushuwa kabuena munda muetu. Bituatonda mibi yetu, yeye udi wa kueyemenyibua ne udi ne buakane bua kubuikidila mibi yetu, ne bua kutulengeja ku malu mabi onso. Bituamba ne, Katuakuenza bibi, tudi tumuvuija ne, Muena mashimi, ne diyi diende kadiena munda muetu. 1:8-10

Muntu udi mumanye mutshima wende bimpe kena mua kuamba ne, Tshiena ne mibi. “Mutshima udi upita bintu bionso kudinga muntu, ne udi utamba kunyanguka; muntu kayi udi mua kuumanya?” (Yelemiya 17:9). Patemena munya wa Diyi dia Nzambi munda mua mitshima yetu udi utuleja bu mutudi, kadi muena kuitabuja wa bushuwa udi mua kuamba ne, Nansha ndi mmona bubi munda muanyi, mashi a Yesu, Muana wa Nzambi, adi andengeja ku malu mabi onso, kadi budiye nabu mbua kuditeta munda muende ne kulumbuluisha malu onso adi kayi makumbane ne dibikila diende bu muana wa Nzambi. Malu mabi adi ashipa buobumue!

Lusumuinu lua muana mujimine, muana muakunyi, mu Luka chap. 15, ludi tshilejilu tshimpe tshia kutonda kua bushuwa ne kupingaja kua buobumue. Muana mujimine wakabanga kuela meji a nsombelu wende, wakadiambila ne, “Nembike, nenye kudi tatu wanyi, nemuambile ne, Tatu, nakuenzela diulu bibi, nakuenza bibi ku mesu kuebe kabidi. Tshiena bianyi muimpe kabidi bua kumbikalabo ne, Muanebe, umbueje mu mudimu bu bena mudimu bebe bakuabo. Yeye wakabika wakalua kudi tatu wende. Pakadiye kuakua, tatu wende wakamumona, luse luakamukuata, wakanyema lubilu, wakamuela tshitupa ku nshingu, wakamutuatua mishiku”. Tatu wende wakambila bantu bende ne, “Tusanke bietu, bualu bua muana wanyi ewu wakadi mufue, udi ne muoyo kabidi; wakadi mujimine, wakamueneka. Bakabanga kusanka” (Luka 15:11-24).

Meyi a Mukelenge Yesu kudi Petelo adi atukuatshisha bua kujingulula bualu bua kulengeja. “Mukelenge wakela mayi mu dilonga, wakabanga  kuowesha bayidi  makasa ne kuakupula ne dituaya diakadiye mudijingile. Nunku yeye wakalua kudi Simona Petelo … Petelo wakamuambila ne, Nansha, too ne tshiendelele wewe kungoweshi makasa. Yesu wakamuandamuna ne, Bingikala tshiyi mukuoweshe, kuena nanyi luseke lumue. Simona Petelo wakamuambila ne, Mukelenge, kungoweshi anu makasa anyi nkayawu, ungoweshe kabidi bianza ne mutu. Yesu wakamuambila ne, Udi mumane kuowa pambidi, udi anu ne bua kuowa ku makasa, mubidi wonso udi mutoke” (Yone 13:5-10).

 Patuitabuja Mukelenge bu Musungidi ne Mukelenge, yeye udi utuvua ku mibi yetu mu mashi ende mene (Buakabuluibua 1:5), musangu umue kashidi! (Ebelu 10:14). Kadi patuenda mu njila wa ditabuja, tshintu tshikuabo tshidi mua kutusesuisha, malu a ba pa buloba adi mua kunyanga makasa etu, tudi ne kuowa kua makasa bualu. Dibuela dia Diyi dia Nzambi mu mitshima yetu didi dilengeja mitshima yetu (Yone 15:3. Efeso 5:26). Didi dilama makasa etu ku bintu bia bukoya. Mufundi wa Musambu 119 wakamba ne, “Nakulama diyi diebe mu mutshima wanyi, bua meme tshikuenzedi bibi” (119:11).

 

3        Nshapita 2 — Enda bu muakenda Mukelenge

3.1        2:1,2

Bana banyi bakese, ndi nufundila malu aa bua nuenu kanuenji bibi. Bienza muntu mukuabo bibi, tudi ne Muakuidi kudi Tatu, Yesu Kilisto udi muakane; ne yeye udi bu mulambu wa kubuikila nawu mibi yetu; kengua mibi yetu nkayayi, kadi wa mibi ya bonso ba pa buloba kabidi. 2:1,2

     Miaku, “bana bakese”, idi ifuma ku muaku wa mu buena Gelika “teknia”. (Yone wakafunda mukanda wende mu muaku ewu). Dina, “teknia” didi diamba bualu bua bana baledibua mu diku. Didi dina dia dinanga. Kadi Yone udi wela meji bualu bua bena Kilisto bonso.

     Bualu bua Tatu udi wa buakane Yone kena musue bana bende kuenza malu mabi. Yone udi mumanye bimpe ne, Bikala muana wa Nzambi wenda kayi utangila kudi Yesu udi mua kuenza bualu bubi lukasa. Tuakumona mu nshapita wa kumpala ne, Bubi budi bupumbisha buobumue buetu ne Tatu.   Kadi  patuapanga Muakuidi wetu udi musue kutupingaja ku disanka dia buobumue nende ne disanka dia buobumue ebu.

 Muaku, “Muakuidi”, ne muaku, “Musambi”, mu Lumu Luimpe wa Yone, idi muomumue mu buena Gelika “parakletos”.  Muaku, “parakletos”, udi wamba bualu bua “muntu udi mu-bikidibue bua kulua pabuipi bua kukuatshisha”. Mukelenge Yesu udi Mukuatshishi wetu mu diulu, Nyuma Muimpe udi Mukua-tshishi wetu pa buloba. Mukelenge Yesu udi Musambi wetu mu diulu, Nyuma Muimpe udi Musambi wetu pa buloba.

    Bikala muntu kumpala kua tshilumbuluidi bualu bua mubandi mukuabo, udi mua kuikala ne muakuidi bualu, bua kuandamuna ku tshibanda bua bualu buende. Mu Mukanda wa Buakabuluibua tudi tubala bualu bua “mubandi wa bana betu ba mu Kilisto, udi ubabanda kumpala kua Nzambi wetu munya ne butuku” (Buakabuluibua 12:10). Nansha Satana udi utela mapanga etu kumpala kua Nzambi, Nzambi udi ubenga kumvua bibanda biende. Muakuidi wetu, udi umueneka kumpala kua Nzambi bua bualu buetu, Yeye wakamana kufuta dibanza dietu, “bualu bua ku mulambu umue yeye wakuvuija bantu badi bajidibua bakane tshishiki tshiendelele” (Ebelu  9:24. 10:14).

 

3.2        2:3-6

Mu bualu ebu tudi bamanye ne, Tudi bamumanye, bitualama mikenji yende. Yeye udi wamba ne, Ndi mumumanye, kadi yeye katu walama mikenji yende, udi muena mashimi ne bualu bulelela kabuena munda muende. Kadi muntu utu walama diyi diende, bulelela, dinanga dia Nzambi diakumana kukumbana munda muende tshishiki. Mu bualu ebu tudi bamanye ne, Tudi munda muende; yeye udi wamba ne, Ndi muikale munda muende, budiye nabu mbua kuenda bu muakendeye mene. 2:3-6

  Katataka Yone udi ulua ne matete makuabo kudi bobo badi bamba ne, “Tudi bamanye Nzambi”. Muena kuitabuja wa bushuwa udi musue kuenza disua dia Nzambi, udi ulama mikenji yende, nansha yeye kena mumanye mua kuenza nunku tshishiki. (Anu Muntu umue wakadi mua kuamba ne, “Matuku onso ntu ngenza malu adi amusankisha” Yone 8:29). Bikala muntu wamba ne, “ndi mumanye Nzambi”, kadi katu walama mikenji yende, Yone udi  wamba ne,  Bualu bulelela kabuena munda muende. (Muena kuitabuja wa bushuwa udi mua kupanga, kadi ebu mbualu bukuabo, bu tuakamana kumona mu mvese wa kumpala ne mvese muibidi wa mu nshapita wetu).

  Bena ekeleziya ba ku Filadelefia bakadi ne, bukole bukese, kadi bakalama diyi dia Mukelenge ne kabakapidia dina diende (Buaka-buluibua 3:8).

 

3.3        2:7,8

Bananga, tshiena nufundila mukenji mupia-mupia, kadi mukenji mukulukulu unuakadi nawu ku tshibangidilu, mukenji ewu mukulukulu udi diyi dinuakumvua. Ndi nufundila mukenji mupia-mupia kabidi, budi bualu bulelela munda muende ne munda muenu; bualu bua butuku butshiatshia, ne munya mulelela wakumana kutema. 2:7,8

  Bayishi ba mashimi bakadi balua ne mayisha mapia-mapia kadi Yone udi wamba bualu bua diyi diambibua kudi Mukelenge Yesu pakadiye munemu pa buloba. Bayidi ba Mukelenge bakadi bayishibua kudiye, bakayisha bantu bu muakadibo bayishibua ku tshibangidilu.

  Mukuabo wakafunda, bualu bua mukenji mupia-mupia ne, “Budi bualu bupia-bupia katataka, bualu bua muoyo wakadi munda mua Kilisto pakadiye pa buloba, udi mu bena kuitabuja mpindiewu. Nunku, budi bualu bulelela munda muende ne munda muetu bualu bua butuku butshiatshia, ne munya mulelela wakumana kutema, Kilisto udi muoyo ne munya, bu mudi muoyo wende munda muetu tudi tuabanyangana muoyo ewu nende; bidi bualu ebu budi bupia-bupia”.

 

3.4        2:9-11

Yeye udi wamba ne, Ndi mu munya, patshidiye ne muanabo lukuna, yeye utshidi mu midima too ne katataka. Yeye udi musue muanabo udi muikale mu munya, ne tshilenduishi katshiena munda muende, kadi muntu udi ne muanabo lukuna, yeye utshidi mu midima, udi wenda mu midima, kena mumanye kudiye uya, bualu bua midima yakufofomeja mesu ende. 2:9-11

  Mu mvese eyi tudi ne diteta dikuabo. Bikala muntu ne muanabo lukuna, yeye utshidi mu midima ne mufofu kabidi. Yone wakafunda ne, “Muntu yonso udi ne muanabo lukuna udi mushipianganyi; ne  nudi bamanye ne,  Kakuena mushipianganyi udi ne muoyo wa tshiendelele muikale munda muende” (3:15).

  Mukelenge Yesu wakambila bayidi bende ne, “Ndi nuelela mukenji mupia-mupia ne, Nusuangane; nusuangane bu munakunusua. Bua bualu ebu bantu bonso nebamanye ne, Nudi bayidi banyi, binuasuangana nunku” (Yone 13:34,35). Dinanga diende bua bualu buabo diakadi too ne ku lufu. Yeye biende kakafua bundu bua kubabikila ne, “bana betu” (Yone 20:17. Ebelu 2:11).

 

3.5        Bualu bua midima mu Mukanda wa Nzambi

1)  Midima ya ba pa buloba. Paulo wakafundila Bena Efeso ne, “Diambedi nuakadi midima, kadi katataka nudi munya mu Mukelenge; endayi bienu bu bana ba munya” (Efeso 5:8). Ba pa buloba, badi kabayi banji kumvua Lumu Luimpe, badi benda mu midima (Yeshaya 9:2. Matayo 4:16).

2) Midima ya bantu badi bapidia Nzambi. “Muntu yonso utu wenza malu mabi katu wasua munya, kena ulua mu munya bua bienzedi biende kabimanyibu” (Yone 3:20).

3)  Midima mitumibue kudi Nzambi bualu bua bupidia bua bantu. “Tumbishayi Yehowa Nzambi wenu, diambedi yeye kayi muanze kunutumina midima, diambedi makasa enu kaayi manze kulenduka pamutu pa mikuna idi ne midima, ne panutshidi nukeba munya, yeye neawandamune bua kuikalawu mufitu, neauvuije midima mikole” (Yelemiya 13:16).

4) Bufike bua midima. Yuda wakamba bualu bua bayishi ba mashimi, bakabombelela munkatshi mua bena Kilisto ne, “Badi mitoto idi yendakana mulu, yakatekelabo bufike bua midima tshiendelele” (Yude 13).

 

3.6        2:12,13

Bana banyi bakese, ndi nufundila mukanda, bualu bua mibi yenu yakabuikidibua bua dina diende. Batatu, ndi nufundila mukanda, bualu bua nudi bamanye Yesu udi wa ku tshibangidilu. Bansongalume, ndi nufundila mukanda, bualu bua nuakupita mubi bukole. 2:12,13

 Yone utshidi ufunda kudi “bana bakese”, didi dina dia dinanga bua ba mu diku dia Nzambi bonso, bualu bua mibi yabo yakabuikidibua bua dina diende. Muena kuitabuja yonso udi ne kupikudibua kuende kudiye bua mashi ende, ne kubuikidibua kua malu mabi ende bu mudi bubanji bua ngasa wende (Efeso 1:7). “Batatu” badi bamba bualu bua bobo bakenda ne Mukelenge Yesu mutantshi mule. Badi bajalame mu ditabuja. “Bansongalume” kabena banji kujingulula malu a Nzambi bu “batatu”, kadi bakupita Satana bukole. Kabena bakole mu bukole buabo kadi badi bakole mu bukole bua Mukelenge. Badi baya kumpala mu njila wa ditabuja, batangila kudi Yesu.

 

3.7        2:13,14

Bana banyi, nakunufundila mukanda, bualu bua nudi bamanye Tatu. Batatu, nakunufundila mukanda, bualu bua nudi bamanye Yesu udi wa ku tshibangidilu. Bansongalume, nakunufundila mukanda, bualu bua nudi bakole, ne bualu bua Diyi dia Nzambi didi dikale munda muenu, ne bualu bua nuakupita mubi bukole. 2:13,14

    “Bana”, mu mvese 13, badi “paidia” mu buena Gelika bana kabayi banji kukola. Yone udi wela meji bualu bua bena kuitabuja batshidi bana mu malu a Mukelenge, kabena banji kukola mu ditabuja, kabena banji kujingulula malu a bungi bualu bua Nzambi, kadi badi bamumanye bu Tatu. Badi bamanye mua kuamba ne, “Aba, Tatu” (Tatu,Tatu) bualu bua badi ne Nyuma wa Nzambi munda muabo (Galatia 4:6).

  Yone udi ufunda tshiakabidi ne, “Batatu nakunufundila bualu bua nudi bamanye Yesu udi wa ku tshibangidilu”. Yone kena ne meyi makuabo bua kuteka pamutu pa meyi ende kudibo a kumpala. Batatu bakamanye Mukelenge Yesu, Yeye wakalua ne muoyo wa tshiendelele kudibo. Bakamanya bu muakendeye, ne bakadi benda mu makasa ende.

  Bansongalume bakadi bakole bualu bua Diyi dia Nzambi diakadi munda muabo. Badi badikolesha  “mu Mukelenge ne mu bukole buende bunene”, bakaluata “bintu bionso bia mvita bia Nzambi”, ne bakimana “bakandamana kumpala kua mateyi a diabolo” (Efeso 6:10,11). Bakadi bapitshi, bakadi badiunda mu malu a Nzambi.

 

3.8        2:15-17

Kanusu malu a ba pa buloba, anyi bintu bia pa buloba. Biasua muntu malu a ba pa buloba, dinanga dia Tatu kadiena munda muende. Bualu bua malu onso a pa buloba, lukuka lua mubidi, ne  lukuka  lua mesu,  ne kudisua kua muoyo,  kaena mafume kudi Tatu, kadi adi mafume ku buloba. Buloba budi bujimina ne lukuka luabu kabidi; kadi yeye udi wenza mudi disua dia Nzambi udi ushalaku tshiendelele. 2:15-17

    Mu 1 Yone 5:19 tudi tubala ne, “Ba pa buloba bonso badi balala mu bubi”, anyi, “Ba pa buloba bonso badi balala mu muntu mubi” (Tangila Efeso 2:1,2). Buloba bujima budi muinshi mua bukokeshi bua Satana. Pakadi Mukelenge Yesu pepi ne kuteka muoyo wende panshi, wakambila bayidi bende ne, “Tshiena nuambila malu makuabo a bungi, bualu bua mukokeshi wa buloba ulualua, yeye kena nanyi bualu munda muanyi” (Yone 14:30). Bana ba Nzambi kabena bana ba pa buloba. Mukelenge Yesu, pakalombeye Tatu wende, wakamba ne, “Bobo kabena ba pa buloba, bu mundi meme tshiyi wa pa buloba. Ubajidile mu bulelela: diyi diebe mbulelela” (Yone 17:16,17).

    Satana wakateya Eva mu Budimi bua Edene ne malu asatu matedibua mu mvese 16: lukuka lua mubidi, lukuka lua mesu, ne kudisua kua muoyo (Genese 3:6). Eva wakapanga! Pakadi Mukelenge Yesu mutedibue mu tshipela kudi Satana ne malu aa asatu, Yeye kakapanga nansha. Satana kawakadi mua kuimana kumpala kua Diyi dia Nzambi (Matayo 4:10,11) Mukanda wa Nzambi neulame mitshima yetu ku mateyi a Satana ne ku malu a ba pa buloba.

 

3.9        2:18

Bana banyi, didi diba dia kunshikidilu; ne mbu munuakumvua ne, Mufuilakanyi ne Kilisto ukadi pa kulua, ne katataka bafuilakanyi ne Kilisto bakumana kulua ba bungi; bua malu aa tudi bamanye ne, Didi diba dia kunshikidilu. 2:18

    Mufuilakanyi ne Kilisto udi muntu mubi mutambe, Mukanda wa Nzambi udi umubikila ne, “Mulami wa tshianana” (Zekaya 11:15-17). Udi nyama wa luonji ne “nsengu ibidi mifuane ya muana wa mukoko”, kadi “wakakula bu dragon” (Buakabuluibua 13:11). “Kulua kuende kudi bu mudi kuenzeja kua Satana, ne bukole buonso, ne bimanyinu, ne malu a kukema a mashimi” (2 Tesalonike 2:9). “Yeye neadibandishe pamutu pa nzambi yonso” (Danyele 11:36-39). Tudi tubala bua kunshikidilu kuende mu Buakabuluibua 19:20.

  Mufuilakanyi wa Kilisto kena muanji kumueneka,  kadi bakuabo bakamana  kulua  ba  bungi  badi  benzejibua kudi nyuma neenzeje munda muende, buena kuamba ne, Satana. Badi babikidibua   bafuilakanyi ne Kilisto kabidi. Badi bapidia bukokeshi bua Diyi dia Nzambi ne mudimu wa bupikudi ku mashi a Kilisto. Badi balombola bantu kule kudi Nzambi.

 

3.10   2:19-21

Bobo bakumuka munkatshi muetu, kadi kabakadi betu mene; bu bobo bikale betu, bakadi kuikala netu; kadi bakumuka bua bobo bamueneshibue ne, Buonso buabo kabakadi betu mene. Ne nudi ne diedibua dia manyi pamutu penu kudi Wa Tshijila, ne buonso buenu nudi bamanye bualu ebu. Tshiakanufundila bualu bua nuenu kanuakamanya bualu bulelela, kadi bualu bua nuenu nudi babumanye, ne bualu bua kakuena mashimi kudi bualu bulelela. 2:19-21

Mu tshikondo tshia kumpala tshia Ekeleziya, badingi bakuabo bakumuka munkatshi mua bena kuitabuja balelela. Yone wakamba ne, “Bobo bakumuka munkatshi muetu, kadi kabakadi betu mene”. Lelu badi basanganyibua mu miaba minene ya buena Kilisto.

  “Diedibua dia manyi pamutu” didi diamba bualu bua Nyuma Muimpe udi munda mua bana ba mu diku dia Nzambi (Galatia 4:6. Efeso 1:12,13. 2 Kolinto 1:21,22). Nyuma Muimpe udi Nyuma wa Bulelela ne udi Muyishi munene, Mukelenge Yesu wakambila bayidi bende ne, “Palua Nyuma wa bulelela, yeye neanulombole mu malu malelela onso” (Yone 16:13). Pakamba Mukelenge meyi aa, Nyuma Muimpe kakadi muanze kulua, wakalua kunyima kua kubandishibua kua Mukelenge mu diulu. Bulelela budi busuika ne malu a Nyuma, malu a mashimi adi masuika ne malu a Satana. Kadi bikala Nyuma Muimpe munyingalajibua kudi malu mabi mu mutshima wa muntu, bikala muntu kena wenda mu munya wa Diyi dia Nzambi, udi mua kusesuka, mudingibua kudi bayishi ba mashimi.

 

3.11   2:22,23

Nganyi udi muena mashimi, anu yeye udi uvila ne, Yesu kena Kilisto? Yeye udi uvila Tatu ne Muana, ewu udi mufuilakanyi ne Kilisto. Muntu yonso udi uvila Muana, yeye kena ne Tatu; kadi muntu udi ujukula Muana udi ne Tatu kabidi. 2:22,23

    Kuvila ne, Yesu kena Kilisto, mbualu bukole ku mesu kua Nzambi. Muaku “Kilisto”, udi ufuma ku Buena Gelika, udi muomumue ne “Mashiya”, kuandamuna kua muaku ne, “Muedibue manyi”. Tudi tusangana dina edi dia Mukelenge mu Musambu 2:2. “Bakokeshi badi bela tshifufu, bua kutombokela Yehowa ne wende muedibue manyi”.

     Bena Isalele bakela manyi pamutu pa bakelenge babo, bakuidi babo ne baprofete babo. Dina, “Kilisto”, didi diamba bualu bua Yeye udi musungudibue kudi Nzambi bua kukumbaja disua diende dionso bualu bua Ekeleziya, bualu bua Bena Isalele ne bualu bua bisamba bionso bia ba pa buloba.

     Mu matuku a mupostolo Yone, tshisumbu tshia bantu bakuabo tshiakamueneka. babikidibua ne, Ba-gnostique. Bakambila bantu ne, “Lungenyi luetu ludi lupita lungenyi lua bakuabo mu malu a Nyuma”. Tshisumbu etshi tshiakadiunda mu bidimu kunyima kua lufu wa Yone. Bakuabo bakapidia buntu bua Mukelenge wetu, bakuabo bakapidia bunzambi buende. Bakankunuina babo batshidi netu!

     Petelo wakadimuja bena Kilisto ne, “Baprofete ba mashimi bakabika munkatshi mua bantu kabidi, bu mudi bayishi ba mashimi balua kubika munkatshi muenu, nebalue mu musokoka ne malu manutapulule ku dibutuka, bavila Mukelenge wakabapikula, badi-vuijila dibutuka dia lukasa. Bantu ba bungi nebalonde bienzenza biabo bia masandi; bua bualu buabo njila wa bushuwa neapendibue” (2 Petelo 2:1,2).

 

3.12   2:24,25

Nuenu bienu, bualu bunuakumvua ku tshibangidilu buikale munda muenu. Bikala bualu bunuakumvua buikala munda muenu, nuenu kabidi nenuikale munda mua Muana, ne munda mua Tatu. Ewu udi mulayi wakatulayeye ne, Muoyo wa tshiende-lele mene. 2:24,25

Yone udi mumanye ne, Bikala diyi dia bushuwa diakumvuabo ku tshibangidilu dikale munda mua bana ba Nzambi, nebamanye disanka dia buobumue ne Tatu ne Muana wende. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Ewu  udi  muoyo wa tshiendelele, bua bobo bakumanye wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uwakatuma, Yesu Kilisto mene” (Yone 17:3).

Petelo wakafunda ne, “Ngasa ikale kunudi ne ditalala divulangana mu dimanya dijalama dia Nzambi ne dia Yesu, Mukelenge wetu. Mbu mudi bukole bua bunzambi buende, buakatupa bintu bionso bidi bua muoyo ne bua buimpe bua Nzambi, bualu bua kumanya kuetu kua yeye wakatubikila bua butumbi buende buine ne bua buimpe buende. Mu malu aa yeye wakutupa milayi yende ya mushinga mukole ne mitambe bunene; bua ku milayi eyi nuenu nulue babanyanganyi nende ba muoyo wa bunzambi” (2 Petelo 1:2-4).

 Milayi mipebua bobo badi bitabuja Muana wa Nzambi idi ya bungi. Badi ne Tatu (2:13,23), Mukelenge Yesu udi Muakuidi wabo ne Tatu (2:1), badi ne Nyuma Muimpe (2:20), badi ne Diyi dia bulelela (2:21,24), ne badi ne muoyo wa tshiendelele (2:25).

 

3.13   2:26,27

Nakunufundila malu aa bua bobo badi basue kunupambuisha. Ne nuenu bienu, diedibua dia manyi dinuakuangata kudiye didi dikale munda muenu, nunku kanuena ne bualu bua muntu anuyishe; kadi bu mudi diela diende dia manyi dinuyisha bua malu onso, didi dilelela kabidi ne kadiena mashimi, bu muakanuyishadi, nushale munda muende. 2:26,27

  Yone udi unanukila bua kudimuja babadi bende bualu bua bayishi ba mashimi. Udi upingana ku muanda munene bualu bua diedibua dia Nyuma Muimpe udi munda mua muena kuitabuja.

1)  Muana yonso wa Nzambi, mu tshikondo tshietu, udi ne “diedibua dia manyi pamutu”. Udi ne Nyuma Muimpe wa Nzambi udi umulombola mu malu malelela (2 Kolinto 1:21. 1 Yone 2:20,21. Yone 16:13,14).

2)  Bualu bua “diedibua dia manyi pamutu” kudi Nzambi, muena kuitabuja udi mujidibue kudi Nzambi bua kumuenzela mudimu bu muena mudimu wende (Lewitiki 8:12. Yeshaya 61:1).

3)  Nyuma  Muimpe  udi  upesha muntu  bukole  bua  kuenzela  Nzambi mudimu. Udi Nyuma wa bukole, ne wa meji, ne wa kujingulula kua malu kadi tudi mua kumunyingalaja (Bienzedi 1:8. Yeshaya 11:2. Efeso 4:30).

4)  Bualu bua “diedibua dia manyi pamutu”, muena kuitabuja udi mumanye mua kutapulula pankatshi pa malu adi afuma kudi Nzambi ne malu adi kayi afuma kudi Nzambi (1 Yone 2:27).

 

3.14   2:28,29

Ne katataka, bana bakese, nushale munda muende, bua, biamueneshibueye, tuetu tuikale ne dikima, ne katuikadi ne bundu ku mesu kuende mu dilua diende. Binuamanya ne, yeye udi muakane, nudi bamanye ne, Muntu yonso kabidi utu wenza malu makane wakuledibua kudiye. 2:28,29

 Yone udi ufunda “bana banyi bakese” kabidi, udi ufunda kudi diku dia Nzambi dijima (2:12). Udi wamba tshiakabidi ne, “Nushale munda muende”. Muntu udi ushala munda mua Mukelenge udi muenji wa diyi diende. Udi musue kumusankisha. Mukelenge Yesu, palueye, neamuambile ne, “Bimpe muana wanyi muimpe ne muntumikidi … buela mu disanka dia Mukelenge webe” (Matayo 25:21).

  Muntu udi ushala munda mua Kilisto udi ukuama mamuma bua bualu bua Nzambi. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Tatu wanyi udi utumbishibua mu bualu ebu ne, Nudi nukuama mamuma a bungi; nunku nenuikale bayidi banyi” (Yone 15:8).

 Yone kena musue bena Kilisto bua kuikala ne bundu kumpala kuende palueye. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Tangila, ndi ndua lubilu; ne difutu dianyi didi nanyi, dia kupingashila kudi muntu ne muntu, bu mudi mudimu wende” (Buakabuluibua 22:12).

 

4        Nshapita 3  — Tunangangane

4.1        3:1

Tangilayi mushindu wa dinanga diakatupa Tatu bua tuetu tubikidibue ne, Bana ba Nzambi; ne tudi nunku. Bua bualu ebu ba pa buloba kabena batumanye, bualu bua kabakamumanya. 3:1

    Nganyi udi mumanye mua kupima dinanga dia Nzambi bua bana bende? “Yeye kakimina Muana wende mene, kadi wakamufila bua buonso buetu, munyi muapidieye kutupa nende kabidi bintu bionso patupu?” (Lomo 8:32). Bana badi “babanyanganyi ba dibikila dia mu diulu” (Ebelu 3:1). Badi babanyanganyi ba dinanga dia Tatu, badi ne muabo wabo, bu bana bende, kumpala kuende mpindiewu (3:1).  Ba pa buloba kabena babamanye,  bualu bua kabena bamanye Tatu.

  Paulo wakafundila bena kuitabuja ba mu Galatia ne, “Bualu bua nudi bana, Nzambi wakatuma Nyuma wa Muana wende mu mitshima yetu, wela diyi diende ne, Aba, Tatu” (buena kuamba ne, Tatu, Tatu. Galatia 4:6).

 

4.2        3:2,3

Bananga, katataka tudi bana ba Nzambi; kadi kabuena buanze kumanyibua mutuikala. Tudi bamanye ne, Biamueneshibueye, netuikale bafuanangane nende; bualu bua netumumone bu mudiye. Muntu yonso udi ne ditekemena edi kudiye udi udilengesha bu mudiye mulengele. 3:2,3

  Muena kuitabuja udi mua kuamba ne, Ndi mumanye ne ndi muana wa Nzambi, ndi mumanye ne ndi ne muoyo wa tshiendelele, ndi mumanye kabidi, pamueneshibua Mukelenge Yesu, nengikale mufuanangane nende, nenmumone bu mudiye - “Muana wa Nzambi, wakannanga, wakadifila bua bualu buanyi”  (Galatia 2:20).

  Paulo wakafundila Bena Kolosai ne, “Pamueneshibua Kilisto udi muoyo wetu, pashishe nuenu kabidi nenumueneshibue nende mu butumbi” (Kolosai 3:4). Edi nditekemena dia muena Kilisto yonso. Nzambi neakumbaje dilomba dia Mukelenge wetu ne, “Tatu, ndi musue bawakumpa bikale kundi bua kutangilabo butumbi buwakumpa, bualu bua wewe wakansua meme diambedi kabayi banze kufuka buloba” (Yone 17:24). Muntu yonso udi ne ditekemena edi kudiye udi udilengesha bu mudiye mulengele. Muena Kilisto udi ne Mukelenge Yesu nkayende bu tshidikijilu tshiende.

 

4.3        3:4-6

Muntu yonso udi wenza bubi udi ushipa mikenji kabidi, bualu bua bubi budi kushipa kua mikenji. Nudi bamanye ne, Yeye wakamueneshibua bua kumusheye mibi; ne kamuena bubi munda muende. Muntu yonso utu wikala munda muende katu wenza bibi; muntu yonso utu wenza bibi kena muanze kumumona, kena mumumanye. 3:4-6

Bubi mbualu bukole ku mesu kua Nzambi. Bubi buakanyanga bufuki buende buimpe be (Genese 1:31). Yeshaya wakabela Bena Isalele ne, “Malu mabi enu akadi alua pankatshi penu ne Nzambi wenu,  ne  mibi  yenu yakadi isokoka mpala wende kunudi, nunku yeye kena umvua” (Yeshaya 59:2).

Mukelenge   Yesu   wakamueneka   bua   kubutuleye   midimu   ya Satana. “Kamuena bubi munda muende”, kadi “Yeye nguakadi kayi mumanye bubi, Nzambi wakamuvuija bubi bua bualu buetu; bua tuetu tuikale buakane bua Nzambi munda muende” (2 Kolinto 5:21).

Mu diulu kamuena bubi nansha. “Kakuena tshintu tshia tshianana tshidi tshibuelamu, nansha kakese; nansha muntu udi wenza bualu bubi ne mashimi; kadi anu badi ne mena abo mafunda mu mukanda wa muoyo wa Muana wa Mukoko nebabuelemu” (Buakabuluibua 21:27).

 

4.4        3:7,8

Bana bakese, muntu kanupambuishi; muntu utu wenza malu makane udi muakane bu mudiye Yeye muakane; yeye utu  wenza bibi udi wa diabolo; bualu bua diabolo udi muenze bibi ku tshibangidilu. Bua bualu ebu Muana wa Nzambi wakamuene-shibua bua kubutuleye midimu ya diabolo. 3:7,8

  Muntu utu wenza bibi kena muena kuitabuja wa bushuwa. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Nuende badimuke kudi baprofete badi ne mashimi, batu balua kunudi baluate biseba bia mikoko, kadi munda muabo mudi nkashama idi ne luonji. Nenubajingulule ku mamuma abo. Bantu batu bapuola mamuma a mvinyo ku mionshi ya meba, anyi? Batu bapuola nfigi ku mingonge, anyi? Nunku mitshi yonso idi mimpe, itu yakuama mamuma mimpe; kadi mitshi mibi itu yakuama mamuma mabi. Mutshi muimpe kawena mumanye mua kukuama mamuma mabi, mutshi mubi kawena mumanye mua kukuama mamuma mimpe. Mutshi wonso udi kawiyi ukuama mamuma mimpe nebaushimbule, nebawela mu kapia. Nunku nenubajingulule ku mamuma abo” (Matayo 7:15-20). Mutshi wonso udi mumanyibue ku mamuma awu ne bikala mamuma adi mimpe anyi mabi.

Tuakumona mu mvese 5 ne, Mukelenge Yesu wakamueneshibua bua kumusheye mibi, mu mvese 8 tudi tubala ne, Muana wa Nzambi wakamueneshibua bua kubutuleye midimu ya diabolo. Mukelenge Yesu, ku lufu luende, wakavuija bukole bua Satana tshianana! (Ebelu 2:14,15). Muaku, “diabolo” udi diabolos” mu Buena Gelika, kuandamuna kua muaku ne, “Mubandi”. Dina diende dikuabo didi ne Satana, kuandamuna kua muaku ne,  “Muena lukuna” (Tangila  1 Petelo 5:8. Buakabuluibua 12:10).

 

4.5        3:9,10

Muntu yonso udi muledibue kudi Nzambi, katu wenza bibi, bualu bua diminu diende dia muoyo ditu dikala munda muende; yeye kena mumanye mua kuenzenza bibi bualu bua yeye udi muledibue kudi Nzambi. Mu muanda ewu bana ba Nzambi ne bana ba diabolo badi bajinguluka; muntu yonso udi kayi wenza malu makane kena wa Nzambi; ne yeye udi kayi unanga muanabo kabidi. 3:9,10

  Ngulube udi musue kudibonda mu bitapikidi bikole bualu bua tshidi tshilele tshiende. Mukoko udi ne bilele bikuabo, udi utshina bitapikidi mene mene, bualu bua udi mukoko. Muntu yonso udi muledibue kudi Nzambi udi uleja bikadilu bia Nzambi mu muoyo wende. Nzambi udi muakane: bienzedi bia bana bende bidi biakane kabidi. Nzambi udi munya: bana bende badi benda mu munya. Nzambi udi dinanga: bana bende badi banangangana. Bikala muntu kayi unanga muanabo yeye udi mua kuikala muabanyanganyi wa muoyo mupia-mupia udi mu Kilisto munyi? Mukelenge Yesu wakamba ne, “Wakaledibua kudi mubidi udi mubidi; wakaledibua kudi Nyuma udi nyuma. Kukemi bua diyi dinakukuambila ne, Bunudi nabu mbua kuledibua tshiakabidi” (Yone 3:6,7).

 

4.6        3:11-13

Bua edi ndiyi dinuakumvua ku tshibangidilu bua tuetu tunangangane; kembua kuikala bu Kana, wakadi wa mubi, wakashipa muanabo. Ne yeye wakamushipela tshinyi? bualu bua midimu yende yakadi mibi ne ya muanabo yakadi miakane. Bana betu, kanukemi bikala ba pa buloba nenu lukuna. 3:11-13

    Yone utshidi musue bantu ba Nzambi bavuluke “diyi dinuakumvua ku tshibangidilu”, bua “bualu bunuakumvua ku tshibangidilu bikale munda muenu” (2:24). Yone, mpindiewu mukulumpe mene, wakumvua Mukelenge Yesu wambila bayidi ne, “Nusuangane; nusuangane bu munakunusua” (Yone 13;34). Meyi aa akabuela munda mua mutshima wende mene.

  Kana ne Ebele bakadi bana ba tatu umue ne ba mamu umue (Genese chap. 4), bakadi bana ba kumpala baledibua mu buloba. Kana wakapidia njila wa Nzambi, pakafileye Nzambi mulambu, Nzambi kakauwitabuja nansha. Ebele wakadi muntu wa ditabuja. Nzambi  wakitabuja  mulambu  wende, wakadi banabute ba mikoko ne dianyi diayi. Bidi bimueneka ne Ebele wakadi muyishibue kudi Nzambi, wakajingulula ne, Ndi muntu mubi ku mesu kua Nzambi, nunku wakashipela Nzambi muana wa mukoko. Muana wa mukoko awu wakamba bualu bua Muana wa mukoko mukuabo, “Muana wa mukoko wa Nzambi, udi umusha bubi bua ba pa buloba!” (Yone 1:29). Kana wakadi ne tshiji, kadi Nzambi wakamupesha tshikondo tshia kutonda bubi buende, wakaupidia, wakashipa muanabo.

     Kana ne Ebele badi bifuanyikiji bia meku abidi: tshia bana ba Nzambi ne tshia bana ba Satana. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne Kana wakadi wa mubi buena kuamba ne, Wakadi wa Satana. Mukelenge Yesu wakambila Bena Yuda bakuabo bakadi bakeba kumushipa ne, “Katataka nudi nukeba mua kunshipa, meme muntu wakunuambila bualu bulelela bunakumvua kudi Nzambi … nuenu nudi bana ba diabolo, tatu wenu, nudi basue kuenza bu mudi nkuka ya tatu wenu. Ku tshibangidilu yeye wakadi mushipianganyi, katu wimana mu bualu bulelela, bua yeye kena ne bualu bulelela munda muende” (Yone 8:40-44).

     Katuena mua kukema patumvua ne, bantu bakuabo badi babueja bena Kilisto mu nzubu ya lukanu, anyi patumvua ne mu maloba makuabo bena kuitabuja bakuabo badi bafua bua ditabuja diabo. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Bikala ba pa buloba nenu lukuna, nudi bamanye ne, Bakadi nanyi lukuna diambedi … kadi bualu bua nuenu kanuena ba pa buloba, nakunusungulula mu ba pa buloba, nunku ba pa buloba badi nenu lukuna. Nuvuluke diyi dinakunuambila ne, Mupika kena mutambe mfumu wende. Biankengeshabo, nebanukengeshe kabidi; bienzabo diyi dianyi, nebenze diyi dienu kabidi” (Yone 15:18-20).

 

4.7        3:14,15

Tudi bamanye ne, Tuakumuka ku lufu, tuakubuela mu muoyo, bualu bua tudi tunanga bana betu. Yeye udi kayi ne dinanga udi muikale mu lufu. Muntu yonso udi ne muanabo lukuna udi mushipianganyi; ne nudi bamanye ne, Kakuena mushipianganyi udi ne muoyo wa tshiendelele muikale munda muende. 3:14,15

 Yone udi musue miaku, “Tudi bamanye”. Kena ufunda ne, “Tudi tuela meji”,  “Pamue”,  anyi ne,  “Musangu mukuabo”, kadi udi ufunda bualu bua malu malelela awakadiye nawu kudi Nzambi. Yone wakamana kutangila Mukelenge Yesu, wakenda nende pa buloba, wakumvua meyi ende, pamutu pa malu aa, katataka wakadi ne dipa dia Nyuma Muimpe, mutumibue kudi Mukelenge mubandishibua mu diulu. Muena Kilisto kabidi udi mua kuamba ne, “Ndi mumanye” bualu bua udi ne muoyo mupia-mupia mu Kilisto, udi ne Nyuma Muimpe munda muende, udi unanga bana babo mu Mukelenge.

 

4.8        3:16-18

Mu muanda ewu tudi bamanye dinanga, bualu bua Yesu wakateka muoyo wende panshi bua bualu buetu; ne tuetu tudi ne bualu bua kuteka mioyo yetu panshi bualu bua bana betu. Kadi bikala muntu ne bintu bia pa buloba, ne yeye udi utangila muanabo ubikengela, ne yeye udi ukanda luse luende kudiye, munyi mudi mua kuikala dinanga dia Nzambi munda muende? Bana bakese, katunanganganyi ku meyi anyi ku ndimi; kadi tunangangane mu bienzedi ne mu bulelela. 3:16-18

     Kakuena dinanga bu dinanga dia Mukelenge Yesu. Dinanga diakamuvuija kulua panshi, mu buloba buetu bua bubi ne bua kanyinganyinga. Dinanga diakamulombola too ne ku lufu lua makenga ne bundu, ku lufu mene lua ku mutshi mutshiamakane. Dinanga diakamusuikaku, dinanga bua bualu buetu. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Kakuena muntu udi ne dinanga didi ditambe edi, dia muntu udi ufuila balunda bende” (Yone 15:13). Mukelenge Yesu wakafuila bobo bakadi nende lukuna!

  Dinanga dilelela didi diela meji bualu bua bakengi. Mukanda wa Nzambi udi wamba malu a bungi bualu bua badi bapele. Yakobo wakafunda ne, “Umvuayi, bana betu bananga; Nzambi kakasungula bapele ba mu bintu bia pa buloba bua kuikalabo babanji mu ditabuja ne bapianyi ba bukelenge buakalayeye badi bamunanga, anyi? Kadi nuenu nuakupetula muntu mupele” (Yakobo 2:5,6). “Udi ufuila mupele luse udi usombesha Yehowa bintu; yeye neamuenzele bimpe ku buimpe buakamuenzeleye” (Nsumuinu 19:17).

 

4.9        3:19-22

Mu  muanda  ewu  netumanye  ne,  Tudi  ba bulelela, netupoleshe mitshima yetu ku mesu kuende; bua bikala mitshima yetu itupisha,  Nzambi  udi upita mitshima yetu bunene, ne udi mu manye malu onso. Bananga, bikala mitshima yetu kayi itupisha, tudi ne dikima ku mesu kua Nzambi; ne bintu bionso bitudi tumulomba, tudi tubiangata kudiye, bualu bua tudi tulama mikenji yende, tudi tuenza malu adi avuija disanka ku mesu kuende. 3:19-22

  Patuapanga, mitshima yetu idi itupisha. Kadi Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Bituatonda mibi yetu yeye udi wa kueyemenyibua ne udi ne buakane bua kubuikidila mibi yetu, ne bua kutulengeja ku malu mabi onso” (1:9). Mulayi ewu udi wa mushinga mukole kutudi: tudi tupanga! Kadi Nzambi udi mumanye mitshima yetu, udi mumanye malu onso.

  Petelo wakapidia Mukelenge Yesu misangu isatu mu lupangu lua muakuidi munene wa Bena Yuda, pakadi Mukelenge mu bianza bia bena lukuna luende. “Mukelenge wakatshinguluka, wakatangila Petelo talalaa. Petelo wakavuluka diyi dia Mukelenge diakamuambileye ne, Tshitala katshiyi tshianze kusama lelu, wewe neumpidie misangu isatu. Wakalupuka biende wakadila bikole” (Luka 22:61,62). Mukelenge wakamanya mutshima wa Petelo, wakamupingajila disanka dia lupandu ne dia buobumue nende, kunyima kua dibika diende (1 Kolinto 15:5. Yone 21:15-19).

    Diambedi Petelo kayi muanji kupidia Mukelenge, Mukelenge wakamuambila ne, “Simona, Simona, mona, Satana wakalomba mua kunuangata bualu bua kunusengeye bu ntete; kadi nakukulombela wewe Nzambi bua ditabuja diebe kadipangi; wewe, pawakudimuka, ukoleshe mitshima ya bana benu” (Luka 22:31,32).

    “Bikala mitshima yetu kayi itupisha, tudi ne dikima ku mesu kua Nzambi”.  Petelo wakafunda ne, “Nuteke ntatu yenu yonso kudiye, bualu bua yeye udi unulubulula” (1 Petelo 5:7). Kadi bikala muntu ulama bubi munda muende mbualu bukuabo. Mufundi wa Musambu 66 wakafunda ne, “Bu meme mulame malu mabi mu mutshima wanyi, Mukelenge kakadi kungumvuila. Kadi bulelela, Nzambi wakangumvuila; wakateleja matshu ku diyi dia kulomba kuanyi” (Musambu 66:18,19).

 

4.10   3:23,24

Ewu mukenji wende bua tuetu tuitabuje dina dia Muana wende Yesu Kilisto, ne  bua  tuetu  tunangangane, bu muakatupeye mukenji. Yeye  udi  ulama   mikenji   yende,   utu  wikala  munda muende, ne Yeye kabidi utu wikala munda muende. Ne mu muanda ewu tudi bamanye ne, Yeye utu wikala munda muetu, bua Nyuma wakatupeye. 3:23,24

Kuitabuja dina dia Muana wa Nzambi, Yesu Kilisto, kudi kuitabuja malu onso adi mafunda mu Mukanda wa Nzambi bua bualu buende, bualu bua bunzambi buende, buntu buende, mudimu wende wa bupikudi, bua buakuidi buende ne butumbi buende.

Yone utshidi ulonda bualu bua dinanga. Yeye biende wakananga Mukelenge Yesu ne wakavuluka diyi diende ne, “Binuansua, nenuenze mikenji yanyi” (Yone 14:15). Katataka udi wamba ne, Ewu udi mukenji wa Nzambi “bua tuetu tunangangane”. Mona bu mudi muanda ewu munene be ku mesu kua Nzambi. Muanda ewu udi mutedibua misangu ya bungi mu mukanda ewu mukese. Dinanga didi dimuma dia Nyuma Muimpe (Galatia 5:22). Nyuma Muimpe udi Nyuma wa dinanga.

  Muntu utu walama mikenji ya Mukelenge utu wikala munda muende. Yeye muine wakamba ne, “Binuatumikila mikenji yanyi, nenushale mu dinanga dianyi, bu munakutumikila mikenji ya Tatu wanyi, ne mundi nshala mu dinanga diende. Ewu udi mukenji wanyi ne, Nusuangane bu munakunusua” (Yone 15:10,12).

  Tudi bamanye ne, Mukelenge udi munda muetu, bua Nyuma wakatupeye. Dipa dia Nyuma Muimpe didi dipa dinene be, dipetshibua kudi muana yonso wa Nzambi. Muntu udi upeta dipa dia Nyuma Muimpe bua kumvua kua Lumu Luimpe ne bua ditabuja dia mu Kilisto (Galatia 3:2. Efeso 1:13,14).

  Nyuma Muimpe udi utuakuila kudi Nzambi. “Nyuma Muimpe kabidi udi ukuatshishangana netu mu butekete buetu; bua katuena bamanye mua kulomba Nzambi bu mutudi nabu mbua kumulomba, kadi Nyuma muine udi utuakuila ne mikemu idi kayi mua kuambibua. Nzambi, udi ukeba mu mitshima ya bantu, udi mumanye meji a Nyuma ne, Udi wakuila basanto bu mudi Nzambi musue” (Lomo 8:26,27).

 

5        Nshapita 4 — Nudimuke bua mayishi a mashimi

5.1        4:1

Bananga, kanuitabuji nyuma yonso, kadi nutete nyuma ne, Idi ya Nzambi, anyi; bualu bua baprofete ba bungi ba mashimi bakamuangalaka pa buloba. 4:1

  Mu nshapita 2 tuakubala bualu bua “Mufuilakanyi ne Kilisto ukadi pa kulua”, ne bua “bafuilakanyi ne Kilisto bakumana kulua ba bungi” (2:18). Katataka kabidi, mu nshapita 4, Yone udi utuambila bualu bua malu aa. Muanda udi munene be bua bualu buetu lelu. Badingi ba bungi badiku. “Kadi Nyuma udi wamba patoke ne, Palua bikondo bia kunshikidilu pabuipi, bantu bakuabo nebalekele ditabuja diabo, balamata ku nyuma idi ipambuisha ne ku mayisha a bademon” (1 Timote 4:1). Bayidi ba Mukelenge bakamuebeja bualu bua kunshikidilu kua tshikondo etshi ne Mukelenge wakabadimuja ne, “Nuende badimuke, muntu kanupambuishi. Bualu bua ba bungi nebalue mu dina dianyi, bamba ne, Meme ndi Kilisto; nebapambuishe bantu ba bungi” (Matayo 24:4).

 

5.2        4:2,3

Mu muanda ewu nudi bamanye Nyuma wa Nzambi: nyuma yonso udi ujukula ne, Yesu Kilisto wakulua mu mubidi, udi wa kudi Nzambi; ne nyuma yonso udi kayi ujukula Yesu, kena wa kudi Nzambi; ewu udi nyuma wa mufuilakanyi ne Kilisto, unuakumvua lumu luende ne, Yeye ulualua; ne katataka wakumana kulua pa buloba. 4:2,3

  Kilisto muine, ne bushuwa bua bualu buende, bidi mateta manene. Nyuma yonso udi ujukula ne, Yesu Kilisto wakalua mu mubidi udi wa kudi Nzambi. Yeye udi wa kudi Nzambi udi witabuja ne, Yesu Kilisto udi Muana wa Nzambi wa tshiendelele, mulue mu diulu. Yeye wakadi ne mubidi wa muntu, mulongolodibue kudi Nzambi (Ebelu 10:5-7), bu muakadi muanjelo wambila Malia ne, “Nyuma Muimpe nealue kuudi, ne bukole bua Udi Mutambe Bunene wa mu diulu nebukubuikile bu ditutu; nebidike muana wa tshijila uwalela ne, Muana wa Nzambi” (Luka 1:35).

    Yeye udi wa bushuwa udi witabuja bumanyishi bua mupostolo Paulo  ne,   “Kilisto wakafuila bua malu mabi etu,  bu mudi Mukanda wa Nzambi wamba; wakajikibua, wakubishibua ku lufu pakapita matuku asatu, bu mudi Mukanda wa Nzambi wamba … waka-ngatshibua mulu ne butumbi … wakabuela mu diulu muine, bua kumuenekeye mpindiewu kumpala kua Nzambi bua bualu buetu” (1 Kolinto 15: 3,4.  1 Timote 3:16. Ebelu 9:24).

  Nyuma udi kayi witabuja buntu bua Mukelenge Yesu ne bunzambi buende kena wa kudi Nzambi. Bienzedi ne diyisha bia muena mudimu wa Nzambi wa bushuwa bidi biakanangana ne Diyi dia Nzambi.

 

5.3        4:4-6

Bana bakese, nudi ba Nzambi, nuakubapita bukole; bualu bua yeye udi munda muenu udi upita yeye udi wa mu buloba bunene. Bobo badi ba ku buloba; bua bualu ebu badi bakula bu ba ku buloba, ne ba pa buloba badi babumvuila. Tuetu tudi bana ba kudi Nzambi, udi mumanye Nzambi udi utumvuila; udi kayi wa kudi Nzambi kena utumvuila. Mu bualu ebu tudi bamanye nyuma wa bulelela, ne nyuma wa mashimi. 4:4-6

  Mu mvese eyi ibidi, Yone udi wela meji bua bisumbu bibidi bia bantu. Bobo badi “ba Nzambi” (muinshi mua bukokeshi bua Kilisto), ne bobo badi babikidibua ne, “Ba pa buloba” (muinshi mua bukokeshi bua Satana). Bana ba Nzambi badi bapitshi, bualu bua Nyuma Muimpe udi munda muabo. Badi batamba kupita bualu bua bukole bua Yesu wakabananga (Lomo 8:37).

  “Udi wa mu buloba” udi utuvuluija bualu bua Satana. Mu nshapita 5:19 tudi tubala ne, “Ba pa buloba bonso badi balala mu bubi”, anyi, “mu bukokeshi bua Mubi”. Mukelenge Yesu waka-bikila Satana ne, “Mukokeshi wa buloba ebu” (Yone 12:31. 14:30. 16:11). Mu Buakabuluibua 12:9 udi mubikidibua ne, “Mudingi wa ba pa buloba bonso”. Mu 1 Yone 5:5 Yone udi ukonka ne, “Nganyi muntu udi upita malu a ba pa buloba bukole?” Udi wandamuna ne,” Anu yeye udi witabuja ne, Yesu udi Muana wa Nzambi”.

 Yone udi ne diteta dikuabo: “Udi wa Nzambi udi utumvuila; udi kayi wa kudi Nzambi kena utumvuila”. Yone udi wamba bualu bua bumanyishi buende ne bumanyishi bua bapostolo, bakadi batumibue ba Mukelenge. Tshimanyinu tshia bayishi ba mashimi tshidi  ne,   Kabena  bitabuja  ne,   “Diyi dionso  dia  mu Mukanda wa Nzambi didi difuma munda mua Nzambi bu mupuya wende” (2 Timote 3:16).

 

5.4        4:7,8

Bananga, tunangangane, bualu bua dinanga didi difume kudi Nzambi; muntu yonso udi ne dinanga udi muledibue kudi Nzambi ne udi mumanye Nzambi. Muntu udi kayi ne dinanga kena muanze kumanya Nzambi; bualu bua Nzambi udi dinanga. 4:7,8

 Yone udi upingana ku muanda udiye musue bikole be, muanda wa dinanga. Dinanga didi tshikadilu tshia Nzambi. Nzambi udi munya (1:5), ne Nzambi udi dinanga. Dinanga dia Nzambi  diaka-tunangeye nadi didi dinene (Efeso 2:4).

  Dinangangana dia bana babo mu Kilisto didi tshimanyinu tshia bana ba Nzambi. Bikala dinangangana dia bana babo ba mu Kilisto kadienaku, muntu kena mumanye mua kuamba ne, Ndi mumanye Nzambi. “Dinanga didi dikenga musangu mule, didi dienzela bakuabo bimpe; dinanga kadiena ne mukawu: dinanga kadiena difunafuna, kadiena didisua; dinanga kadiena dienza malu a dikamakama, kadiena didikebela bintu, kadiena dikuata tshiji lubilu, kadiena dibala malu mabi adibo badienzela; kadiena disanka bua malu mabi, didi disanka bua kuikala ne malu a bushuwa, didi dituala malu onso, didi ditabuja malu onso, didi ditekemena malu onso, didi didikankamika mu malu onso. Dinanga kadiena dipanga tshiendelele” (1 Kolinto 13:4-8).

 

5.5        4:9-12

Mu muanda ewu dinanga dia Nzambi diakamueneshibua bua bualu buetu, bualu bua Nzambi wakatuma Muana wende umuepele pa buloba bua tuetu tuikale ne muoyo bua bualu buende. Mu muanda ewu mudi dinanga, kembua tuetu tuakunanga Nzambi, kadi bua yeye wakatunanga, wakatuma Muana wende bu mulambu wa kubuikila nawu mibi yetu. Bananga, bikala Nzambi mutunange nunku, tuetu kabidi, butudi nabu mbua kunangangana. Kakuena muntu wakanza kutangila Nzambi; bituanangangana, Nzambi utu wikala munda muetu, ne dinanga diende didi dikumbajibua munda muetu tshishiki. 4:9-12

“Nzambi   wakatamba   kuleja  dinanga  diende kutudi mu muanda ewu ne, Patutshivua bantu babi, Kilisto katufuila” (Lomo 5:8).

Nzambi kakatuma Muana wende bualu bua tuetu bietu tuakamunanga kadi bualu bua yeye biende wakatunanga. Dinanga dia Nzambi didi dia tshiendelele. “Yehowa wakamueneka kundi kale, wamba ne, Nakukunanga ne dinanga dia tshiendelele, nunku nakunanukila kukuleja luse lujalame” (Yelemiya 31:3). Katuena bamanye mua kuidikija dinanga dia tshiendelele! Katuena bamanye mua kupima bule buadi anyi ndondo wadi, “Bua bu mudi diulu kulu kule pamutu pa buloba, mbu mudi bunene bua luse luende lujalame kudi badi bamunemeka. Bu mudi luseke lua esete kule ku wesete, mbu mudiye mumushe matombokela etu kutudi” (Musambu 103:11,12). Bikala Nzambi mutunange nunku, tuetu nkayetu, tudi ne bua kunangangana. Bituanangangana, Nzambi utu wikala munda muetu ne dinanga diende didi dikumbajibua munda muetu tshishiki.

 

5.6        4:13,14

Mu muanda ewu tudi bamanye ne tuetu tutu tuikala munda muende, ne yeye utu wikala munda muetu, bualu bua wakutupa dipa dia Nyuma wende. Tuetu tuakutangila ne tudi tunumanyisha ne, Tatu wakutuma Muana wende bua kuikaleye Musungidi wa ba pa buloba. 4:13,14

  Tuakumana kumona muinshi mua 1 Yone 2:26,27 ne, muena kuitabuja yonso udi ne dipa dia Nyuma Muimpe. Dipa edi didi dipa dinene dia dinanga dia Nzambi kutudi. Mukelenge Yesu biende udi “kupa kua Nzambi kudi kakuyi mua kuambibua” (2 Kolinto 9:15).

  “Dipa dia luse dia Nzambi mmuoyo wa tshiendelele mu Kilisto Yesu Mukelenge wetu” didi kudi muntu yonso udi umuitabuja (Lomo 6:23).

 

5.7        4:15

Muntu yonso udi ujukula ne, Yesu udi Muana wa Nzambi, Nzambi utu wikala munda muende, ne yeye utu wikala munda mua Nzambi. 4:15

  Mu mukanda wa Paulo, mufunda kudi Bena Lomo, tudi tubala ne, “Biwajukula ne mukana muebe ne, Yesu udi Mukelenge, ne biwitabuja mu mutshima webe ne, Nzambi wakamubisha ku bafue, neusungidibue” (Lomo 10:9).

     Muntu  yonso  udi ujukula ne, Yesu udi Muana wa Nzambi, Nzambi udi munda muende ne yeye udi munda mua Nzambi. Tudi bamanye ne, Malu aa adi malelela, bualu bua Nzambi wakamba!

 

5.8        4:16,17

Ne tuetu tudi bamanye ne tuakuitabuja dinanga didi Nzambi nadi bua bualu buetu. Nzambi udi dinanga; ne utu wikala mu dinanga utu wikala mu Nzambi, ne Nzambi utu wikala munda muende. Mu muanda ewu dinanga diakukumbajibua kutudi tshishiki, bua tuetu tuikale ne dikima palua dituku dia dilumbulula; bualu bua bu mudiye emu, tuetu tudi emu kabidi pa buloba ebu. 4:16,17

  Dinanga dia Nzambi didi bualu bulelela mu mutshima wa muena kuitabuja, bualu bua “dinanga dia Nzambi diakitshikila  mu mitshima yetu kudi Nyuma Muimpe wakutupeye” (Lomo 5:5).

  Muena kuitabuja yonso neamueneke kumpala kua tshilumbuluidi tshia Kilisto (2 Kolinto 5:10. Kolosai 3:23,24). Tshilumbuluidi etshi katshiena bua kutupisha bua malu mabi etu, Mukelenge Yesu wakamba ne, “Bulelela, bulelela, ndi nuambila ne, Umvua diyi dianyi, witabuja wakuntuma, udi ne muoyo wa tshiendelele, kena ulua ku tshilumbu, wakumuka mu lufu, wakubuela mu muoyo” (Yone 5:24). Ku tshilumbuluidi tshia Kilisto, bienzedi bietu ne mudimu utuakenzela Mukelenge, nebimueneshibue kutudi patoke too, bu muakabitangileye. Dituku edi didi dituku dia mafutu, bilondeshile pa mudimu utuakuenzela Mukelenge.

  Mukanda wa Nzambi udi wamba bualu bua dituku dikuabo dia dilumbulula: tshilumbuluidi tshia kunshikidilu tshia bantu bakapidia Mukelenge Yesu Kilisto ne lupandu lua Nzambi. (Buak. 20:11-15). Nzambi kena mumanye mua kulumbuluisha muntu ku tshilumbuluidi etshi bikaleye muana mulelela wa Nzambi (Yone 5:24). Dina diende didi mufunda mu mukanda wa muoyo.

 

5.9        4:18,19

Kamuena ditshina mu dinanga; kadi dinanga diakane tshishiki didi dipata ditshina, bualu bua ditshina didi ne dikengesha; ne yeye udi utshina kena muanze kuvuijibua muakane tshishiki mu dinanga. Tuetu tudi ne dinanga, bualu bua yeye wakadianjila kutunanga. 4:18,19

  Dinanga didi difuma kudi Nzambi. Tudi tumunanga bualu bua yeye biende wakadianjila kutunanga. Tudi tunangangana bualu bua dinanga dia Nzambi diakitshikila mu mitshima yetu. Bituananga Nzambi, bituamanye ne, Yeye utu utunanga, ditshina kadiena ne muaba mu mitshima yetu nansha. “Netuambe tshinyi bua malu aa? Bikala Nzambi netu, nganyi udi mumanye mua kutpumbisha? Yeye kakimina Muana wende mene, kadi wakamufila bua buonso buetu, munyi muapidieye kutupa nende kabidi bintu bionso patupu? Udi mua kubanda basungudibue kudi Nzambi nganyi? Udi ubabingisha Nzambi” (Lomo 8:31-33).

 

5.10   4:20,21

Biamba muntu ne, Ndi nnanga Nzambi, ne yeye udi ne muanabo lukuna, yeye udi muena mashimi; bualu bua udi kayi unanga muanabo wakutangileye, kena mumanye mua kunanga Nzambi udiye kayi mutangile. Tudi tuangata mukenji ewu kudiye ne, Muntu udi unanga Nzambi anange muanabo kabidi. 4:20,21

  Tudi ne diteta dikuabo bualu bua muntu udi wamba ne, Ndi muana wa Nzambi. Bana balelela ba Nzambi badi banangangana. Bikala muntu ne muanabo lukuna, yeye utshidi mu midima (2:9-11). “Muntu yonso udi ne muanabo lukuna udi mushipianganyi; ne nudi bamanye ne, Kakuena mushipianganyi udi ne muoyo wa tshiendelele muikale munda muende” (3:15).

  Nzambi udi ukina malu mabi, kadi udi unanga bantu babi! “Nzambi wakatamba kuleja luse luende kutudi mu muanda ewu ne, Patutshivua bantu babi, Kilisto wakatufuila” (Lomo 5:8). Bikala muntu mumanye dinanga dia Nzambi, yeye kabidi neanange, kenganu bana babo mu Kilisto, kadi nealeje dinanga kudi bantu bonso.

  Bena kuitabuja ba ku Tesalonike bakanangangana. Paulo wakabafundila ne, “Bualu bua dinangangana dia bana babo ba mu Kilisto, kanuena ne bualu bua muntu anufundile diyi; bualu bua nuenu nudi bayishibue kudi Nzambi bua kunangangana”. Kadi wakabala ne, “Kadi tudi tunusengelela, bana betu, bua nuenu nutambe kukumbanakumbana mu malu aa” (1 Tesalonike. 4:9,10).

 

6        Nshapita 5 — Nudilame kudi mpingu

6.1        5:1-3

Muntu yonso udi witabuja ne, Yesu udi Kilisto udi muledibue kudi Nzambi; ne muntu yonso udi unanga wakamulela udi unanga kabidi wakuledibua kudiye. Mu muanda ewu tudi bamanye ne tudi tunanga bana ba Nzambi patuananga Nzambi ne patuenza mikenji yende. Bua edi ndinanga dia Nzambi bua tuetu tutumikile mikenji yende; ne mikenji yende kayena itunemena bujitu. 5:1-3

  Mu nshapita 4, ku nshikidilu kua nshapita, Yone wakafunda ne, “Biamba muntu ne, Ndi nnanga Nzambi, ne yeye udi ne muanabo lukuna, yeye udi muena mashimi”, katataka udi wamba ne, “Muntu yonso udi witabuja ne, Yesu udi Kilisto udi muledibue kudi Nzambi; ne muntu yonso udi unanga wakamulela udi unanga kabidi wakaledibua kudiye”. Bituapanga kunanga bana ba Nzambi tudi mua kuamba ne, Tudi tunanga Nzambi, munyi?

  Bikala bena kuitabuja ne mukawu ne difuilangana ne kusonguelangana ne badi bakula meyi mabi bua bana babo, malu aa adi malu a mubidi ne mudimu wa Satana. “Kadi mamuma a Nyuma adi dinanga, disanka, ditalala, lutulu, luse, buimpe, bunanukidi bua lulamatu, kudipuekesha, ne kudikanda; kakuena mukandu ku malu aa” (Galatia 5:22,23).

  Dinanga kudi Nzambi ne ditumikila kudiye, ne dinanga kudi bana betu ba mu Kilisto, bidi bimanyinu bia muana wa Nzambi wa bushuwa. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Biansua muntu, nenze diyi dianyi; Tatu wanyi neamusue, tuetu netulue kudiye, netuikale nende” (Yone 14:23).

 

6.2        5:4,5

Bualu bua muanda wonso udi muledibue kudi Nzambi udi upita malu a pa buloba bukole; ne edi ndipita diakupita malu a pa buloba bukole, nditabuja dietu. Nganyi muntu udi upita malu a pa buloba bukole? Anu yeye udi witabuja ne, Yesu udi Muana wa Nzambi. 5:4,5

  Meyi a Mukelenge Yesu a kunshikidilu kudi bantu bende diambedi yeye kayi muanji kukenga bua bualu buabo pa mutshi mutshiamakane,  adi a mushinga mukole.  Mukelenge wakambila bayidi bende bualu bua lukuna lua ba pa buloba, kadi kabidi, bua kukolesha mitshima yabo mu njila wa ditabuja, mu dinanga ne mu kutumikila kudiye ne, “Bikala ba pa buloba nenu lukuna, nudi bamanye ne, Bakadi nanyi lukuna diambedi. Bu nuenu bikale ba pa buloba, ba pa buloba bakadi kusua bantu babo; kadi bualu bua nuenu kanuena ba pa buloba, nakunusungulula mu ba pa buloba, nunku ba pa buloba badi nenu lukuna. Nakunuambila malu aa bua nuenu nuikale ne ditalala munda muanyi. Pa buloba nudi ne dikenga; kadi nukoleshe mitshima yenu; nakupita ba pa buloba bukole” (Yone 15:18,19. 16:33).

    Yeye udi witabuja Yesu wakupita ba pa buloba bukole. Nganyi muntu udi upita malu a ba pa buloba bukole? Anu yeye udi witabuja ne, Yesu udi Muana wa Nzambi. Patuenda ne Mukelenge mu munya wa Diyi diende, Satana, anyi bena mudimu bende, kabena ne bukokeshi pamutu petu. “Bana bakese, nudi ba Nzambi, nuakubapita bukole; bualu bua yeye udi munda muenu udi upita yeye udi wa mu buloba bunene” (4:4).

 

6.3        5:6-9

Nyeye ewu wakalua ne mayi ne mashi, Yesu Kilisto mene; ke ne mayi nkayawu, kadi ne mayi ne mashi. Nyuma Muimpe ngudi umanyisha, bualu bua Nyuma udi bulelela. Basatu badiku badi bamanyisha, Nyuma ne mayi ne mashi: basatu aba badi bamanyisha bualu bumue. Bituitabuja bumanyishi bua bantu, bumanyishi bua Nzambi budi butambe bunene, bualu bua ebu mbumanyishi bua Nzambi ne, Wakutumanyisha bualu bua Muana wende. 5:6-9

  Mukelenge wakalua “ne mayi ne mashi”. Kumpala kua kulua kuende mu tshifuanyikiji tshia muntu, muanjelo wa Mukelenge wakambila Yosefe ne, “Umuidike ne, YESU, bualu bua yeye neasungile bantu bende ku mibi yabo” (Matayo 1:21). “Yesu” udi dina dia Mukelenge mu buntu buende. Dina edi didi dituambila bualu bua “Musungidi”, mulue mu diulu bua kutufuila ku mutshi mutshiamakane. Yone biende wakadi mumanyishi wa lufu lua Mukelenge, wakafunda ne, “Masalayi akalua, akutshibula bibelu bia wa kumudilu, ne bia mukuabo wakabashipabo nende ku mutshi mutshiamakane; kadi pakalawu kudi Yesu, akamusangana mumane kufua, kakatshibula bibelu biende. Kadi dinga disalayi diakamutua difuma mu lubadi, mashi ne mayi biakapatuka. Wakatangila bualu abu nguakabuamba, diyi diende didi ndilelela; udi mumanye biende ne, Diyi dianyi ndilelela, bua nuenu kabidi nuitabuje” (Yone 19:32-35).

  Mu 1 Yone 5:6-9 tudi ne bumanyishi bua Nyuma Muimpe ne bua mayi ne bua mashi ku buntu bua Mukelenge Yesu Kilisto, ne ku mudimu wende wa bupikudi wa tshishiki. Bumanyishi buabo budi ku bushuwa bua bufukibua bupia-bupia ne ku disanka dia muoyo wa tshiendelele, bualu bua bishimikidi biayi bidi bijadikibua pa lufu, pa dibika ne pa kubandishibua kua Mukelenge mu diulu. Busatu buabi bidi ne diyi dimue.

  Mayi adi amba bualu bua kulengeja, mashi adi amba bualu bua kubingishibua, Paulo wakafundila Bena Kolinto ne, “Nuakuvuibua, nuakajidibua, nuakabingishibua mu dina dia Mukelenge Yesu Kilisto, ne mu Nyuma wa Nzambi wetu” (1 Kolinto 6:11).

 

6.4        5:10-12

Muntu udi witabuja Muana wa Nzambi, udi ne bumanyishi munda muende; muntu udi kayi witabuja Nzambi wakamuvuija muena mashimi, bualu bua kakuitabuja bumanyishi budi Nzambi umanyisha bualu bua Muana wende. Ne ebu mbumanyishi ne, Nzambi wakatupa muoyo wa tshiendelele, ne muoyo ewu udi munda mua Muana wende. Udi ne Muana udi ne muoyo; udi kayi ne Muana wa Nzambi kena ne muoyo. 5:10-12

  Muena kuitabuja, udi witabuja bumanyishi bua Nzambi bualu bua Muana wende, “udi ne bumanyishi munda muende” udi mumanye ne, Malu aa adi malelela, bualu bua udi ne bumanyishi bua Nyuma Muimpe udi munda muende. Diyi dia Nzambi didi diamba patoke too ne, Nzambi wakapesha buonso badi bitabuja Muanende, ne bumanyishi buende bualu buende, muoyo wa tshiendelele, badi nawu katataka. Udi ne Muana udi ne muoyo. “Tatu udi musue Muana wende, wakafila bintu bionso mu bianza biende. Udi witabuja Muana udi ne muoyo wa tshiendelele; kadi udi upidia Muana kena umona muoyo, tshiji tshia Nzambi tshidi tshishala nende” (Yone 3:35,36).

 

6.5        5:13

Nakufunda malu aa kunudi, bua nuenu numanye ne, Tudi ne muoyo wa tshiendelele, kunudi nuenu badi bitabuja dina dia Muana wa Nzambi. 5:13

     Yone wakafunda ku tshibangidilu tshia mukanda wende ne, “Tudi tunufundila malu aa bua disanka dietu divulangane” (1:4). Katataka, kunshikidilu kua mukanda, udi ufunda ne, “Nakufunda malu aa kunudi, bua nuenu numanye ne, Tudi ne muoyo wa tshiendelele”. Muena kuitabuja udi mumanye mua kusanka mu mutshima wende bualu bua Nzambi wa lupandu luende, udi mumanye ne, Ndi ne muoyo wa tshiendelele.

  Mvese ewu udi ujikija diyisha bualu bua muoyo wa tshiendelele mu mukanda ewu. Muanda, bualu bua muoyo wa tshiendelele, udi munene be. Bena kuitabuja bakuabo, badi bitabuja dina dia Muana wa Nzambi, kadi kabayi bajalame mu ditabuja diabo, badi belangana mpata munda bualu bua lupandu luabo (musangu mukuabo ewu udi mudimu wa Satana), badi ne ditekemena ne, Netuikale ne muoyo wa tshiendelele, kadi Nzambi udi wamba ne badi nawu mpindiewu.

 

6.6        5:14,15

Edi ndikima ditudi nadi kudiye ne, Bituamulomba tshintu tshionso bu mu disua diende, yeye udi utumvuila. Bituamanya ne, Yeye udi utumvuila bituamulomba tshintu tshionso, nunku tudi bamanye ne, Tudi ne milombu ituakamulomba. 5:14,15

  Bana ba Nzambi badi ne dikima ne dieyemena bua kusemena pepi nende. Badi bamanye ne, Yeye, bu Tatu wa dinanga, udi umvua milombu yabo ne udi wandamuna kudiyi bilondeshile pa disua diende. Misangu mikuabo milombu yabo idi imueneka bu kuikala kayi ne diandamuna, kadi bu bana bende bananga, badi bamanye ne, “Malu onso adi akuatshishangana bua kuvuija diakalengele kudi bantu badi bananga Nzambi” (Lomo 8:28). Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Nutondelangane mibi yenu, nulombelangane Nzambi, bua nuenu nukoleshibue. Disengelela dia muntu muakane didi ne bukole bua bungi mu kuenza kuadi” (Yakobo 5:16).

 

6.7        5:16,17

Biamona muntu muanabo wenza bualu bubi kabuyi bua lufu, nealombe Nzambi, yeye neamupe mioyo ya badi benza bualu bubi budi kabuyi bua lufu. Bualu bubi budiku budi bua lufu; tshiena ngamba ne, Yeye amulombele Nzambi bua bualu abu. Bualu buonso budi kabuyi buakane budi bualu bubi; ne bualu bubi budiku budi kabuyi bua lufu. 5:16,17

     Bualu bubi budiku budi kabuyi bua lufu tshinyi? Musangu mukuabo mukanda wa Paulo, mufunda kudi bena kuitabuja ba mu Kolinto, neutukuatshishe bua kusangana diandamuna ku dikonka dietu. Bienzedi bia bakuabo kabiakadi biakanangana ne dibikila diabo bu bana ba Nzambi. Paulo wakabafundila ne, “Ba bungi ba munkatshi muenu badi batekete, badi ne mabedi, ne bakuabo bakumbana badi balala tulu mu lufu” (1 Kolinto 11:30). Tudi ne tshilejilu tshikuabo tshia “bubi budi buvuija lufu”, mu Anania ne mukaji wende Sapila, mu Bienzedi 5:1-11. Bakapana budimi ne bakalua ne mushinga kudi bapostolo, kadi bakasokoka tshitupa tshia mushinga bua kubadinga. Petelo wakambila Anania ne, “Anania bualu kayi Satana wakuuja mutshima webe tente bua wewe kudinga Nyuma Muimpe”. Anania ne mukaji bakafua dituku adi.

    Tuvuluke ne, Muena kuitabuja kena mumanye mua kuikala mujimine. Nzambi udi mua kumuusha mu buloba bualu bua bumanyishi buende budi kabuyi buakanangana ne muoyo wa muena ditabuja, kadi udi ne muoyo wa tshiendelele, udi ne muaba wende mu diulu mu nzubu wa Tatu bualu bua mudimu wa bupikudi bua Musungidi wende pa mutshi mutshiamakane.

 

6.8        5:18,19

Tudi bamanye ne, Muntu yonso udi muledibue kudi Nzambi katu wenza malu mabi; kadi yeye udi muledibue kudi Nzambi udi udilama, ne mubi (Satana) kena umulenga. Tudi bamanye ne, Tuetu tudi ba Nzambi, ne ba pa buloba bonso badi balala mu bubi. 5:18,19

     Yone udi ubanga mvese 18,19 ne 20 ne, “Tudi bamanye”. Tudi bamanye ne, Muntu yonso udi muledibue kudi Nzambi katu wenza malu mabi, bualu bua udi ne muoyo mupia-mupia mu Kilisto. Bikala muena Kilisto wenda mu munya ne mu buobumue ne Tatu ne Muana, Satana kena mumanye mua kumulenga. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Mikoko yanyi idi yumvua diyi dianyi, ndi muimanye, idi indonda; ndi nyipa muoyo wa tshiendelele; kayena ifua tshiendelele, kakuena mukuabo udi winyenga mu tshianza tshianyi. Tatu wakuimpa udi mutambe bonso bukole, kakuena wainyenga mu  tshianza  tshia  Tatu.  Meme ne Tatu tudi bamue” (Yone 10:27-30).

    Mukelenge Yesu, mu dilomba diende kudi Tatu wende bualu bua bantu bende, wakamba ne, “Kabena ba pa buloba, bu mundi meme tshiyi wa pa buloba. Tshiena nkulomba ne, Ubumushe pa buloba; ndi nkulomba ne, Ubasungile kudi bubi. Bobo kabena ba pa buloba, bu mundi meme tshiyi wa pa buloba” (Yone 17:14-16). Ba pa buloba badi balala mu bubi, mu bianza bia Satana. Kadi Mukelenge Yesu wakamba ne, “Nukoleshe mitshima yenu; nakupita ba pa buloba bukole” (Yone 16:33).

 

6.9        5:20,21

Tudi bamanye ne, Muana wa Nzambi wakumana kulua ne wakutupa meji bua tuetu tumumanye yeye udi wa bushuwa; ne tuetu tudi munda mua udi wa bushuwa, munda mua Muana wende Yesu Kilisto mene. Ewu udi Nzambi wa bushuwa, ne udi muoyo wa tshiendelele. Bana bakese, nudilame kudi mpingu. 5:20,21

 Yone wakamba, ku tshibangidilu tshia mukanda wende, bualu bua Diyi dia muoyo wakamueneshibua, bualu bua muoyo wa tshiendelele wakadi ne Tatu ne wakalua kudi Tatu - bualu bua Muana wa Nzambi. Katataka udi ujikija mukanda wende utshidi wamba bualu bua Mukelenge Yesu Kilisto. Udi wamba ne, “Tudi bamanye ne, Muana wa Nzambi wakumana kulua, wakutupa meji bua tuetu tumumanye Yeye udi wa bushuwa”. Mukelenge udi mumanye mua kumanyisha bantu bende bualu bua Tatu wende ne kubaleja dina diende (Yone 17:6-8).  Mukelenge Yesu wakamba ne, “Meme ne Tatu tudi bamue”. Udi untangila meme udi utangila ne wakuntuma kabidi” (Yone 10:30. 12:45). Filipo wakambila Mukelenge ne, Mukelenge, utuleja Tatu, ebu mbualu butudi basue. Yesu wakamukonka ne, Filipo, nakadi nenu musangu bule nunku wewe kuena munmanye, anyi? Wakuntangila meme  wakutangila tatu; apu munyi muudi wamba ne, Utuleje Tatu”? (Yone 14:8,9)

 “Dina” dia Tatu didi diamba bualu bua malu onso a Tatu: dia buimpe buende ne dia dinanga ne luse biende kudi bana bende.

  Kunshikidilu kua mukanda wende, Yone, udi wamba ne, “Bana bakese nudilame kudi mpingu”. Mukelenge Yesu udi musue mutshima wetu mujima, lupingu ludi tshintu kampanda tshidi tshiangata muaba wa Mukelenge munda muawu.

 

Mukanda Muibidi wa Yone (2 Yone)

 

6.10   2 Yone 1,2

Meme mukulu, ndi mufundile mukaji musungula kudi Nzambi ne bana bende bandi nnanga mu bushuwa; ne kememe nkaya-nyi udi ununanga, kadi mbonso kabidi, badi bamanye bualu bulelela; bua bualu bua bushuwa budi buikale munda muetu, nebuikale netu tshiendelele.  2 Yone 1,2

  Mikanda isatu mikese ya Yone idi misuikibua popamue. Tuakumana kumona mu mukanda wende wa kumpala ne udi mufunda kudi bena diku dia Nzambi, mukanda muibidi udi mufunda kudi muanabo wa bakaji mu Mukelenge, ne mukanda muisatu udi mufunda kudi mulume, kudi “Gayo munanga”. Yone kena utela dina dia mukaji mu mukanda muibidi, kena utela kabidi dina dia mulume wende, bidi bimueneka ne yeye wakadi mukaji wa mu lufuila. Musangu mukuabo yeye wakadi mukaji muakane bu Ludia. Ludia wakadi mukuatshishi ne musankididi wa bena mudimu ba Mukelenge, pakadibo ku luseke luende bua kuambila kua Diyi dia Nzambi (Bienzedi 16:14,15,40). Kadi njiwu wakadiku! “Bambi bakuabo” bakadi bendakana ne “lumu luimpe lukuabo” (Galatia 1:7), ne mukaji ewu muimpe wakadi mua kubakuatshisha, kayi mumanye ne, Badi bayishi ba mashimi. Bua bualu ebu Yone udi musue kumudimuja; kudimuja kuende kudi bua dimanyisha dietu lelu kabidi.

 

6.11   2 Yone 1:3

Ngasa, luse ne ditalala bia kudi Nzambi Tatu ne kudi Yesu Kilisto, Muana wa Tatu, nebikale nenu mu bushuwa ne mu dinanga. 2 Yone 1:3

  Mu diela dia muoyo diende kudi “mukaji musungula”, Yone udi umuambila ne, “Ngasa, luse, ne ditalala dia kudi Nzambi Tatu ne kudi Yesu Kilisto, Muana wa Tatu, nebikale nenu mu bushuwa ne mu dinanga”. Meyi aa adi asankisha matshu a muntu udi witabuja Mukelenge Yesu. Ngasa udi wamba bualu bua dinanga dionso dia Mukelenge, bua buimpe buende buonso. Pakadi Paulo mukuatshibua mu bualu bukole, Mukelenge wakasambisha mu-tshima wende, umuambila ne, “Ngasa wanyi udi ukukumbana, bua bukole buanyi budi bukumbajibua tshishiki mu butekete buebe” (2 Kolinto 12:9). Ngasa wa Mukelenge Yesu udi mukumbane bua makengela  etu  onso. Tudi  ne  ngasa  ne  luse  bualu  ku  dituku ku dituku, “Nunku, tusemene ne dikima pepi ne nkuasa wa butumbi wa ngasa, bua tuetu tupete luse ne bua tusangane ngasa bua kutukuatshisha mu tshikondo tshia dikengela dietu” (Ebelu 4:16).

  Muena kuitabuja udi ne ditalala ne Nzambi bua Mukelenge wetu Yesu Kilisto, wakavuija ditalala dia ku mashi a ku mutshi wende mutshiamakane (Tangila Lomo 5:1. Kolosai 1:20). Udi mumanye “Nzambi wa ditalala”, ne udi mua kuikala ne, “ditalala dia Nzambi didi ditamba dijingulula dionso dia bantu”, mu mutshima wende (Ebelu 13:20. Filipoi 4:7,9).

  Dina dia Mukelenge, “Muana wa Tatu”, didi ditedibua anu musangu umue mu Mukanda wa Nzambi. Didi dina dia dinanga, kadi kabidi, didi diamba bualu bua bunzambi bua Mukelenge Yesu Kilisto. Bayishi ba mashimi badi babueja mpata mu mitshima ya bantu bualu bua bunzambi bua Mukelenge, ewu udi mudimu wa Satana. Nzambi udi ulama bunzambi bua Mukelenge Yesu mu Diyi diende mene, butudi nabu mbua kubulama bikole kabidi.

 

6.12   2 Yone 1:4

Nakasanka bikole bualu bua nakusangana bana bebe bakuabo benda mu bushuwa, bu mutuakangata mukenji kudi Tatu. 2 Yone 1:4

  Muaku munene mu mukanda muibidi wa Yone udi “bushuwa”. Muaku ewu udi mutedibua misangu inayi mu mvese inayi ya kumpala. Miaku, “bualu bulelela”, idi mitedibua musangu umue mu mvese eyi.

  Mukaji musungula ne bana bende bakadi banangibua kudi Yone “mu bushuwa” (Mvese 1). Ke anu Yone nkayende wakabananga, “kadi bonso kabidi badi bamanye bualu bulelela” bakabananga kabidi. Yone wakadi usanka bualu bua wakasangana bana bakuabo ba mukaji benda “mu bushuwa”. Musangu mukuabo bana bende bakuabo bakamana kuya kukuabo, pamue bakuabo bakatshidi bana batekete.

Mukelenge Yesu wakambila Toma ne, “Meme ndi bianyi njila ne bulelela ne muoyo; kakuena muntu udi ulua kudi Tatu, kayi muanze kulua kundi diambedi” (Yone 14:6).

Pakambila  Pilato  Mukelenge  Yesu  ne,  “Bulelela  ntshinyi?” (Yone 18:38).  Yeye  kakamanya  ne,  “Bulelela”  buakadi  buimane kumpala kuende! “Mose wakatupa mikenji, kadi ngasa ne bulelela biakafuma kudi Yesu Kilisto” (Yone 1:17). Pakadiye munkatshi mua bantu, Mukelenge biende wakenda mu bulelela ne wakatushiya tshilejilu bua tuetu tumulonde mu makasa ende.

 

6.13   2 Yone 5,6

Katataka, mukaji musungula, ndi nkusengelela, kembu muna-kakufundila mukenji mupia-mupia, kadi anu mukenji utuakadi nawu ku tshibangidilu, bua tuetu tunangangane. Edi ndinanga bua tuetu tuende bu mudi mikenji yende. Ewu udi mukenji bu munuakumvua ku tshibangidilu, bua nuenu nuendemu.  2 Yone 5,6

  Katuena ne mpata ne mukaji wakalama “mukenji utuakadi nawu ku tshibangidilu, bua tuetu tunangangane”. Dinanga didi tshimanyinu tshia bobo badi bamanye bushuwa ne badi bendamu. Kadi Yone udi musue kukolesha mutshima wa muanabo wa bakaji ewu, munangibue mu Mukelenge, bua kunanukila kuenda mu dinanga. Mukelenge Yesu wakamba ne, “Binuansua, nenuenze mikenji yanyi” (Yone 14:15). Bituananga Mukelenge Yesu, netulame mikenji yende, netunangangane kabidi. Kadi Yone wakamanya bimpe ne, Mbualu butekete bua bena Kilisto, nansha badi bajalame mu malu a Nzambi, bua kupanga mu dinangangana dia bana bobo ba mu Kilisto. Musangu mukuabo Yone waka-vuluka dituku dikuabo pakadi bayidi ba Mukelenge nende mu njila. Pakafikabo ku musoko wa Kapenuma, mu nzubu Mukelenge wakabakonka ne, “Panuakadi mu njila, nuakuelangana mpata ya tshinyi? Bakapuwa, bualu bua bobo bakadi belangana mpata mu njila ne, Udi mutambe bakuabo nganyi?” (Mako 9:33,34). Katataka Yone udi mukulumpe, wakamana kujingulula malu a bungi mu njila wa ditabuja, kena ulekela kusengelela bena Kilisto bua kunangangana, bu muakenzeye mu mukanda wende wa kumpala kabidi  (1 Yone 3:18,23. 4:7,11,21).

 

6.14   2 Yone 7,8

Bualu bua bena mashimi ba bungi bakamuangalaka pa buloba, kabayi bajukula ne, Yesu Kilisto udi mulue mu mubidi. Ewu udi muena mashimi ne mufuilakanyi ne Kilisto. Nudilame bua kanujimiji midimu ituakenza, kadi bua nuenu nuangate difutu dikumbane. 2 Yone 7,8

     Mu matuku a Yone bena mashimi ba bungi bakadiku “kabayi bajukula ne, Yesu Kilisto udi mulue mu mubidi”. Bakadi bena lukuna lua Lumu Luimpe ne “bena lukuna lua mutshi mutshiamakane wa Kilisto” (Filipoi 3:18,19). Mu matuku etu badi bapita ba bungi! Mukanda wa Nzambi udi ulama buntu bua Mukelenge wetu bu mudiwu ulama bunzambi buende. (Tangila muinshi mua 1 Yone 4:1-3). Njiwu munene wakadi ne, Bikala bena kuitabuja benda ne bayishi badi balua ne diyisha dibi nebapange bua kupeta difutu dikumbane. Kabakadi mua kujimija lupandu luabo lua mu Kilisto, kadi mayisha a mashimi adi aboneka.

 

6.15   2 Yone 9

Muntu yonso udi uya kumpala ne udi kayi muikale mu diyisha dia Kilisto kena ne Nzambi; kadi utu wikala mu diyisha dia Kilisto, yeye udi ne Tatu ne Muana kabidi. 2 Yone 9

  Muntu udi ushala mu diyisha dia Kilisto, bu mutuikala nadi mu Diyi dia Nzambi, udi ne Tatu ne udi ne Muana.

  Tshimanyinu tshia bayishi ba mashimi tshidi kupidia kuabo kua diyisha dia mu Mukanda wa Nzambi bualu bua bunzambi bua Mukelenge Yesu Kilisto, ne bua buntu buende. Badi basangisha meyi abo ku meyi a Mukanda wa Nzambi, anyi badi bumusha meyi ku Mukanda wa Nzambi. Bakuabo badi ne “mikanda ya Nzambi” yabo idi kayi ilonda bualu bulelela. Mose wakambila Bena Isalele ne, “Kanusangishi meyi pamutu pa diyi dinakanuambila, kanumushi meyi ku diyi adi; bua nuenu nutumikile mikenji ya Yehowa, Nzambi wenu, inakuambila” (Dutelonome 4:2). Yone biende udi utudimuja kabidi bua bualu ebu mu mvese ya kunshikidilu mu Mukanda wa Buakabuluibua ne, “Ndi mmanyisha muntu yonso udi umvua meyi a buambi bua mu mukanda ewu ne, Bikala muntu usangisha meyi makuabo pamutu pawu, Nzambi neamusangishile makenga adi mafunda mu mukanda ewu, ne bikala muntu umusha meyi makuabo ku meyi a mukanda wa buambi ebu, Nzambi neamumushile tshitupa tshiende ku mutshi wa muoyo ne ku musoko wa tshijila, ne ku malu mene adi mafunda mu mukanda ewu” (Buakabuluibua 22:18.19).

 

6.16   2 Yone 10,11

Bialua muntu kunudi kayi ulua ne diyisha edi, kanumuitabuji mu nzubu,  kanumuedi  muoyo; bualu  bua udi umuela muoyo udi muabanyanganyi nende wa midimu yende mibi. 2 Yone 10,11

  Bikala muntu ukuatshisha bobo badi ne diyisha dibi, bualu bua Mukelenge Yesu, yeye udi muabanyanganyi nabo wa midimu yabo mibi. Midimu mibi ya bena mashimi (mvese 7) idi mienzejibua kudi muena bubi (1 Yone 2:13,14. 5:18,19), buena kuamba ne, Kudi Satana.

 

6.17  Mukanda wa Nzambi udi utudimuja bualu bua

1) Ba-Kilisto ba mashimi (Matayo 24:24. 1 Yone 2:18).

2)  Bapostolo badingi (2 Kolinto 11:13. Buakabuluibua 2:2).

3)    Baprofete ba mashimi (Matayo 15:7,15. 2 Petelo 2:1. 1Yone 4:1).

4)   Batangidi badi balua ne lumu luimpe lukuabo (2 Kolinto 11:4.  Galatia 1:7).

5)  Bayishi bakuabo badi bayisha malu adi kayi malelela  (Bienzedi 15:1. 1 Timote 4:1-5. 2 Petelo 2:1. Yuda 4).

6)  Bakulu badi bambila bantu malu adi kayi malelela bua kukokabo bayidi kunyima kuabo  (Bienzedi 20:30).

7)   Bantu badi badinga ne, Tudi bana benu (2 Kol. 11:26. Gal. 2:4).

 

6.18   2 Yone 12,13

Bualu bua ndi ne malu a bungi a kunufundila, tshiakasua kunufundila pa mabeji ne mayi a mikanda; kadi ndi ntekemena bua kulua kunudi, ne bua kuakula nenu ku mesu, bua disanka dienu dikumbajibue. Bana ba muanenu mukaji musungula badi bakuela muoyo. 2 Yone 12,13

 Yone utshidi ne malu a bungi a kuyikilangana ne muanabo wa bakaji mu Mukelenge. Kena musue kumufundila mukanda ne meyi a bungi, kadi udi musue kumonangana nende ne bana bende mpala ku mpala, “bua disanka dienu dikumbajibue”. Yone wakadi bu Mfumu wende, wakamba ne, “Nakunuambila malu aa bua disanka dianyi kuikaladi munda muenu, ne bua disanka dienu kukumbanadi” (Yone 15:11). Disanka didi tshimanyinu tshia buena Kilisto bua bushuwa. Disanka ne ditalala bidi bisuikibua popamue. “Bua bukelenge bua Nzambi kabuena bualu bua kudia ne bua kunua, kadi mbua buakane ne ditalala ne disanka bia mu Nyuma Muimpe” (Lomo 14:17).

 

 

Mukanda Muisatu Wa Yone (3 Yone)

6.19   3 Yone 1-4

Meme mukulu, kudi Gayo munanga, undi nnanga mu bushuwa.  Munanga, ndi ndomba Nzambi bua wewe wikale ne diakalengele mu malu onso ne bukole bua mubidi, bu mudi muoyo webe ne diakalengele. Bualu bua nakasanka bikole pakalua bana betu banmanyisha bua bushuwa buebe, ne bu muudi wenda mu bushuwa.  Tshiena ne disanka didi dipita edi bunene, bua meme kumvua ne, Bana banyi badi benda mu bushuwa. 3 Yone 1-4

  Mukanda muisatu wa Yone udi utuambila bualu bua balume basatu: Gayo, wakenda mu bushuwa, Diotelefe, kakitabuja bobo bakalua ne bushuwa, ne Demetelio wakadi ne bumanyishi buimpe kudi bantu bonso ne kudi bushuwa buine.

  Mukanda udi mufunda kudi Gayo. Pakalua bana babo ba mu Kilisto kudi Yone ne bakamanyisha bualu bua bushuwa buakadi munda mua Gayo, ne bu muakadiye wenda mu bushuwa, Yone wakadi usanka be. Bikala muntu wenda mu bulelela bidi bualu bua disanka kudi bana babo ba mu Kilisto, kadi disanka dia Mukelenge neditambe disanka diabo. Muntu udi wenda mu bushuwa udi uleja dinanga diende kudi Mfumu wende ku bienzedi biende. Bushuwa budi bushuwa bu mutudi nabu mu Mukanda wa Nzambi, “bu mudi bushuwa bua mu Yesu” (Efeso 4:21). Mukelenge Yesu wakamba ne, “Meme ndi bianyi bulelela”. Nyuma Muimpe udi Nyuma wa bulelela (Yone 14:6,17).

 

6.20   3 Yone 5-8

Munanga, wewe udi wenza mudimu wa lulamatu mu bualu buonso buudi wenzela badi bana betu ba mu Kilisto ne benyi kabidi; bobo badi bamanyishi ba dinanga diebe kumpala kua ekeleziya; bua bualu buabo newenze bimpe biwabatuma kumpala ku luendu luabo biakanangane ne Nzambi. Bua muanda wa Dina dia Kilisto bobo bakamuangalaka, kabayi bangate tshintu kudi ba bisamba bia bende. Nunku butudi nabu mbua kusankidila bantu ba nunku, bua tuetu tulue benji nabo ba mudimu mu bualu bua bushuwa. 3 Yone 5-8

 Bana babo ba mu Kilisto ne benyi bakadi bamanyishi bualu bua dikuatshisha dia Gayo kudibo mu mudimu wa Nzambi. Yone, wakumvua bualu ebu,  udi musue kukolesha mutshima wende mu mudimu ewu, ne kabidi, bua kumukolesha mu dijinga diende dia kutuma bambi ba Diyi dia Nzambi kumpala mu luendu luabo biakanangane ne dibikila diabo bu bena mudimu ba Nzambi.

  Bambi aba bakadi mu mudimu wa lumu Luimpe “bua muanda wa dina dia Kilisto” Kabakangata tshintu kudi ba bisamba bia bende, buena kuamba ne, kudi bobo bakadi kabayi bena kuitabuja. Yone udi wamba ne, “Nunku butudi nabu mbua kusankidila bantu ba nunku, bua tuetu tulue benji nabo ba mudimu mu bualu bua bushuwa”.

  Paulo ne Sila badi bifuanyikiji bimpe bia bena mudimu ba Nzambi. Nyuma Muimpe wakababikila, bakaya mu luendu luabo ne Lumu Luimpe, batumibue kudi Nyuma Muimpe, ne bakaya mu buobumue ne bana babo ba mu Kilisto (Bienzedi 13:22-4). Pakela bena Kilisto ba mu Filipoi meji bualu bua Paulo ne bintu biwakadiye nabi bualu, yeye wakadi usanka be, kadi yeye biende kakabalombela tshintu. Wakabafundila ne, “Ndi ne bintu bionso ne bitamba; nakukuta bualu bua nakangata bintu kudi Epafodito biakafuma kunudi, mupuya wa dipembu dimpe, mulambu muita-bujibue, udi usankisha Nzambi” (Filipoi 4:18). Bobo badi bakua-tshisha bena mudimu ba Mukelenge mu mudimu wa Lumu Luimpe, ku mapa abo ne milombu yabo, nebasanke popamue palua tshidimu tshia kunowa bintu, Mukelenge wa bintu bia kunowa nebafute popamue (Tangila 1 Samuele 30:24,25).

 

6.21   3 Yone  9,10

Nakufundila ekeleziya malu makuabo, kadi Diotelefe udi musue kuikala kumpala munkatshi muabo, kena utuitabuja. Nunku binalua, nenuvuluije midimu idiye wenza, utubanda ne meyi mabi; kayi mudipoleshe ne malu aa, kena witabuja bana betu ba mu Kilisto, ne udi upidisha bantu badi basue kubakuatshisha, udi ubumusha mu ekeleziya. 3 Yone  9,10

  Diotelefe wakadi wa mu ekeleziya wa kaba kamue ne Gayo, kadi wakadi muntu wa mushindu mukuabo kudiye. Diotelefe wakasua kuikala mfumu, ne bua bualu ebu malu makole akadi mu ekeleziya.

  Mu matuku a Dipungila Dipia-dipia bukokeshi bua ekeleziya ya kaba kamue buakadi mu bianza bia bakulu, ke mu bianza bia muntu umue. Bukokeshi bua ekeleziya ya kaba kamue buakadi mu bianza bia balombodi, basungudibue kudi Nyuma Muimpe bua kulombola ne kulama bantu ba Mukelenge (Bienzedi 20:17,28).

 Mukelenge Yesu wakambila bayidi bende ne, “Wasua kulua munene munkatshi muenu neikale muena mudimu wenu; wasua kuikala pamutu penu neikale mupika wenu; nunku kabidi Muana wa muntu kakuluila bua bantu bamukuatshile mudimu, wakuluila bua kubakuatshila mudimu ne bua kufila muoyo wende bua kupikula nawu bantu ba bungi” (Matayo 20:26-28. Tangila ku Filipoi 2:2,3).

 

6.22   3 Yone 11

Munanga, kuidikiji bualu budi bubi, kadi idikija bualu budi buimpe. Muntu utu wenza bimpe udi wa Nzambi; muntu utu wenza bibi, kena muanze kumona Nzambi. 3 Yone 11

  Mu mvese 11 Yone udi usengelela Gayo ne, “Munanga, kuidikiji bualu budi bubi, kadi idikija bualu budi buimpe”. Gayo wakadi wenda mu bushuwa pakafundila Yone mukanda wende kudiye, kadi muntu bu Gayo mene wakadi mua kupambuka mu njila mululame. Muntu, bu Diotelefe, udi mua kupambuisha bakuabo mu njila muakane wa Nzambi. Ku matuku a Dipungila Dikulukulu too ne mpindiewu bena kuitabuja bakuabo ba buneme bakadi benda bimpe kadi pashishe bakadi basesuishibua ku bushuwa ku mayisha mabi, ku kudisua ne ku malu makuabo a mubidi. Bakapona mu buteyi bua Satana bualu bua bakapanga kulonda diyisha dia mu Mukanda wa Nzambi, didi dimanye mua kutulombola ne kutulama mu njila ya buakane.

  Yone udi ujikija mvese ne, “Muntu utu wenza bimpe udi wa Nzambi; muntu utu wenza bibi, kena muanze kumona Nzambi”.  Bantu badi bajinguludibua ku bienzedi biabo!

 

6.23   3 Yone 12

Demetelio udi ne bumanyishi kudi bonso ne kudi bushuwa buine; tuetu kabidi tudi tumanyisha bualu buende; ne wewe udi mumanye ne, Bumanyishi buetu budi bulelela. 3 Yone 12

     Demetelio wakadi muntu muimpe. Bumanyishi bua Demetelio buakadi buimpe. Muena Kilisto udi ne bua kuikala ne bumanyishi buimpe mu ekeleziya, munkatshi mua bana babo ba mu Kilisto ne kudi  bantu  bonso.  Mukanda  wa  Nzambi udi wamba ne, “Endayi bakanangane ne dibikila diakanubikilabo nadi, mu kudipuekesha kuonso, mu kalolo; mu lutulu ne mu kuikalangane ne luse (anyi dinanga); nunanukile mua kulama buobumue buenu bua mu Nyuma Muimpe mu tshisuikidi tshia ditalala” (Efeso 4:1-3). Muntu wa mushindu ewu udi dikunji mu ekeleziya. Kadi muena kuitabuja budiye nabu mbua kuikala ne lumu luimpe kudi badi kabayi bena ditabuja kabidi. Misangu ya bungi bantu, badi kabayi babala Diyi dia Nzambi, badi babala bienzedi bia bantu bende!

    Bumanyishi bua Demetelio buakadi buimpe kudi bushuwa buine. Bushuwa buakadi bu diteta dia bumanyishi bua Demetelio, buakaleja ne, Bushuwa buakadi mu mutshima wende, bienzedi biende biakajadika bualu. Yeye wakalonda mu makasa a Mfumu wende.

    Yone ne bayidi bakuabo bakadi bamanyishi ba kuenda kua Mfumu wabo. Mu buana buende Mukelenge wakadi utumikila meyi a Yosefe ne a Malia, “wakadiunda mu lungenyi ne mu kulepa ne mu diakalengele kudi Nzambi ne kudi bantu” (Luka 2:51,52). Pakabangeye kuambila bantu Lumu Luimpe, “bantu bonso baka-muvidila, bakakema bualu bua meyi a luse akalupuka mukana muende” (Luka 4:22).

  Pakadi Mukelenge kumpala kua tshilumbuluidi tshia Pilato, Pilato wakalupuka, wakaya kudi Bena Yuda, wakabambila ne, “Tshiena mumusangane ne bualu” (Yone 18:38). Munyengi, wakafua ne Mukelenge, wakamba ne, “Bakukosa tshilumbu tshietu bimpe; tuetu tudi tuangata difutu bu mutuakuenza, kadi muntu ewu kena muenze bualu bubi” (Luka 23:41). Bumanyishi bua kapitene ka masalayi buakadi ne, “Bulelela, ewu wakadi muntu muakane” (Luka 23:47).

 

6.24   3 Yone 13,14

Nakadi ne malu a bungi a kukufundila, kadi tshiena musue kukufundilawu ne mayi a mukanda ne mutshi wa mayi; kadi ndi ntekemena bua kukutangila tshitupa tshipi, ne tuetu netua-kulangane ku mesu. Ditalala dikale kuudi. Balunda bebe badi  bakuela muoyo. Wewe wele balunda muoyo, muntu ne dina diende muntu ne dina diende. 3 Yone 13,14

    Yone wakadi ne malu a bungi a kufundila Gayo, kadi katataka yeye wakajinga kumumona ne udi wamba ne, “Tuetu netuakulangane ku mesu”. Yeye wakamana kufundila ekeleziya kadi malu akadi mabuelakane bualu bua bienzedi bia Diotelefe. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, “Nzambi kena Nzambi wa malu mabuelakane, kadi udi Nzambi wa ditalala. Bu mudi bualu mu ekeleziya yonso ya basanto” (1 Kolinto 14:33).

  Ditalala kadiakadi mu ekeleziya wa kaba kamue wa Gayo, kadi Yone, bumudiye ujikija mukanda wende kudiye udi umufundila ne, “Ditalala dikale kuudi”. Ditalala dielela didi difuma kudi Nzambi wa dinanga ne wa ditalala, ne, “Mamuma a buakane adi akunyibua mu ditalala kudi bantu badi benzeja ditalala” (Yakobo 3:18).

  Yone wakatumina Gayo “Muoyo” kudi balunda bende bakadi nende. Yone wakalomba Gayo bua kuela muntu ne muntu muoyo, muntu ne dina diende muntu ne dina diende. Mona bu mudi Yone udi unanga bantu ba Mukelenge! Bakadi balunda bende bualu bua bakadi balunda ba Mukelenge Yesu.

  “Mulunda utu wananga mu bikondo bionso, muanetu utu waleja bulela mu tshikondo tshia dikenga. Muntu udi ne balunda ba bungi udi udibutuisha, kadi kudi mulunda udi upita muanabo ne muntu kumulamata” (Nsumuinu 17:17. 18:24). Mulunda ewu wa lulamatu udi Mukelenge Yesu! Yeye biende wakamba ne, “Kakuena muntu udi ne dinanga didi ditamba edi, dia muntu udi ufuila balunda bende. Nenuikale balunda banyi, binuenza bu mundi nuambila. Tshiena nubikila kabidi bapika; bualu bua mupika kena mumanye budi mukelenge wende wenza; kadi  nakunubikila balunda; bualu bua nakunumanyisha malu onso anakumvua kudi Tatu wanyi” (Yone 15:13-15).