Diunvuija Ku dituku dia

Dipungila Dipia-dipia

1 TIMOTE

Table des matières

1 Timote 1. 1-11. 412

1 Timote 1. 12-20. 413

1 Timote 2. 1-15. 414

1 Timote 3. 1-16. 415

1 Timote 4. 1-16. 416

1 Timote 5. 1-16. 417

1 Timote 5. 17-25 ; 6. 1-10. 418

1 Timote 6. 11-21. 419

 


 

1 Timote 1. 1-11

Tudi bamanye Timote mu shap. 16 wa Bienzedi. Malanda a mupostolo ne « muan’andi wa bushua mu ditabusha » akadi malelela. Kutangila apa udi umufundila mu ngikadilu wa bupostolo, bua kulesha bukokeshi buakadiye umupesha bua kukumbasha malu onso akadiye ne bua kumuambila mu mukanda eu. Nsongalume eu muyidi, wakapeta mudimu mukole : kuambila muntu yonso mushindu kayi udiye ne bua kuenza mu nzubu wa Nzambi (shap. 3. 15). Mudimu wakamupebua wakadi ne ndekelu (kipatshila) dinanga.

Mushindu umua udi tubadi tua tshilumbuluidi katuyi bua bantu badi benza malu mimpe, mikeshi kabidi kayena bua bantu badi babingishibua (mv. 9). Bualu budi bubakumbanyina mpidieu ndinanga didi difuma kudi Nzambi. Didi ditshikishibua mu mitshima yetu (Lom. 5. 5). Kadi ke bua dikale munda muetu bu mayi adi kâyi apueka, kadi adi « atusabusha » ne adi apatuka bua disanka dia bakuabu, kakui « njila » (canal) mujika. Dinanga didi difuma ku mutshima mutoke : wakamana kumusha mpingu yonso ; didi difuma kabidi ku muoyo mukese muimpe : udi kauyi mumanye mua kubandibua (Bienz. 24. 16), ne mu ditabusha didi kadiyi ne lubombo : kadiyi ne mishindu yonso ya lubombo munda muadi (2 Tim. 1. 5). Bikala ngikadilu yonso ei kayiyi mikumbashibua, buena kuitabusha buetu buonso budi anu bu biakulakula bia patupu (mv. 6).

Ditapuluka didi dinene pankatshi pa mikeshi idi ipisha, ne ngâsa udi ubingisha ne utuala muntu mu butumbi ne mu disanka dia Nzambi !


 

1 Timote 1. 12-20

Bikala kudi muntu wakadi mua kufuanyikija bupika bua mikeshi ne lumu luimpe lua ngasa, wakadi mufalesa Shaula wa ku Tâso, wakamana kulua Paulo. Lulatu luandi ku mikeshi kaluakamupangisha bua kuikala wa kumudilu kudi bantu babi. Kakakengesha Yesu, pakakengeshaye ne tshikisu tshionso bantu bandi anyi ? Kakuyi kudikepesha udi udiamba nkayende ne udi mutambe ku bubi bantu buonso babi badi batedibue mu mv. 9, 10. Kadi mbua bantu babi, ke bua bantu bakane buakaluila Mukelenge Yesu Kilisto bua kubasungila (Mat. 9. 13). Ne bualu bua wa kumudilu munkatshi muabu wakasungidibua, kakuena muntu udi mua kudibala biandi mutamba kuikala muntu mubi, kupanga kuikala mutekibue mu diakalengele dia ngasa nansha. Mupostolo udi mua kuamba misangu yonso ibidi ne « nakafuidibua luse » (mv. 13, 16). Udi upima bunene bua luse ne bunene bua dikenga diende, pa diba adi, dikukuila didi dibanda mu mutshima wandi (mv. 17). Patuikala tulabula ngasa bikese, misangu mikuabu bualu bua dituishibua dia bunene bua bubi kadiakadi dikumbane menemene. « Yeye udibu babuikidibue bikese – anyi udi wela meshi nunku ne (badi babuikidila bikese), udi unanga bikese » (Luka 7. 47).

Kadi wewe muan’etu utshiena upetula, lutulu lua Mukelenge luakakumbana bua bualu buebe kabidi, tô ne katataka. Kumuindidishi kabidi musangu mule. Misangu mikuabu makelela kakuakuikala tshikondo nansha.


 

1 Timote 2. 1-15

Ku mpala kua « malu » onso aa adiye ne bualu bua kuambila Timote (shap. 3. 14 ; 4. 6, 11…), mupostolo udi ubikila kutendelela mu mishindu yaku ya bungi. Eku ke kudi mudimu onso wa buena kilisto ne bua kubangila. Disua dia lupandu lua Nzambi, mudimu wa Kilisto ne kulomba kuetu, kudi bua bantu buonso. Mudimu wetu ngua kulomba bua buonso kakuyi kansungansunga bualu bua disua dia Nzambi wetu mbua bantu buonso basungidibue. Bikala bantu bonso kabena basungidibue, tshilumbu katshiena tshikuata Nzambi, nansha Kilisto, kadi tshidi tshikuata muntu bualu bua mutshima wandi mukole. Ne Ndisanka dietu bua kulombela bisumbu bionso bia bantu badi kabayi banze kumanya mua kusungidibua.

Bidi bilondeshela kabidi bua « badi batekibue ku mutu kua buonso bu bakokeshi » bua tumanye mua kuikala ne muoyo mupola pola, ne mutalala talala mu buimpe. Tulombe kudi Nzambi bua kutujadikilau kupitshila kudibu, ke bua kuwupitshisha mu disanka dia nkuka yetu nansha, kadi bua tuikale ne budishikaminyi bua kutangila bualu bua lupandu lua buonso batshiena bajimine mu malu mabi a pa buloba (Ezela 6. 10).

Bana betu, popamue ne ba nsonga, badi balombibua bua kutendelela mu miaba yonso, ne mu ekelesia. Kadi kudi bana betu ba bakashi, budibu nabu mbua kupuwa. Kadi ku ngikadilu wabu ne ku bilulu biabu bia bupuekele, badi mua kufila bumanyishi budi ne bukole butambe bua ku mei abu. Bipeta bia dikuluka dia mukashi didi dishalaku (Gen. 3. 16), kadi ditabusha, dinanga, tshijila ne ngikadilu mulengele, bidi nansha bua buloba, bujadiki bua kupikudibua ne bua disanka.


 

1 Timote 3. 1-16

Kujinga kua mudimu wa mukulu mutangidi, ntshimanyishilu tshia lulamatu ku bualu bua ekelesia. Bua kukumbasha mudimu wa mukulu mutangidi (ancien) anyi wa mukulu mulami (diacre), kabuena bualu bua kulonga anyi kuedibua diteta, kadi bua ngikadilu ya bu muntu. Idi mu bitupa binene bibidi :

1.      bumangishi buimpe mu ekelesia ne kudi bantu ba pambelu ;

2.      dimanya diakamanaye kupeta (expérience) mu malu a buena kilisto.

Mu nzubu yonso mudi mikenji ya bulongolodi, diludika (discipline) didi bantu buonso ne bua kulonda ne kukokela. Bidi mushindu umue ne nzumbu wa Nzambi udi ne muoyo : ekelesia (1 Kol. 14. 40). Katuena ne budikadidi bua kuenzamu mutudi basue nansha, udi dikunshi, muaba udi dina dia Kilisto, bulelela bifundapu (tshinfuanyi tshia bumanyishi buetu), bua kubumanyisha pa buloba bujima. Bualu busokoka bua buimpe bua Nzambi budi bunene bualu bua yeye udi malanda etu ne Nzambi masombele udi munene. Dilua dia Yesu bu muntu pa buloba, luendu luandi luonso lua pa buloba mu bupuangane mu bukole bua Nyuma Muimpe, budi mu bubandidi bua banjelo, dina diende didi diambibua pa buloba, kunyima kuambudibua kuandi mu diulu mu butumbi, bionso ebi bidi bitupa binene bidi kabiyi mua kutapuluka ne bualu busokoka ebu bunene bupesha ekelesia. Yeye eu udi ne bushitu ku mpala kua Mukelenge bua « kushindamisha » ne kulama Bulelela buonso (mv. 15 ndekelu).


 

1 Timote 4. 1-16

Bualu busokoka bua malu a Nzambi buakapetudibua kudi bantu ba bungi ! Bakuabu bakumusha malu akadi abatatshisha. Bakuabo biabu, bakasakidila bilele bia patupu anyi ntendelelu wa bifukibua anyi wa banjelo. Kadi « muena mudimu yeye », udi udidisha ne « dîsha dilenga » (mv. 6 ; tangila 1. 10 ndekelu ; 6. 3). Nunku neakumbane bua kuyisha bakuabu (mv. 11, 13). Malu mimpe a Nzambi, budi bukole budi muntu yonso udienzejamu mu buena gelika « gymnazô », ke kudi muaku eu wa mu français « gymnastique » uluila. Tudi tudienzemu. Kunyungisha mubidi, manaya, adi ne mushinga bua makanda a mubidi wetu – mu malu makese mu difuanyikisha dia didiunda dia mutshima udi ukeba kukumbasha matuku onso malu mimpe a Nzambi. Tumone bimpe ne bidi bikengele kudienzesha nkayetu, kakuena muntu udi mua kusomba buimpe bua mukuabu nansha. Ku mukenshi eu, nsongalume Timote neikale « mulongeshi » (entraîneur) wa bakuabu (Tito. 2. 7) : tshileshelu mu mei, mei aa mamanyishibue mu tshikadilu, bidi bifuma ku dinanga, ku luseke luadi, ditokeshila kudi ditabusha, edi ku ndekelu, dilamibue mu butoke (mv. 12).

Mushindu kayi utudi tudienzesha mu malu mimpe a Nzambi ? Anu patudi tukeba malu a Nzambi ne kufila kua mibidi yetu mijima. Butekete bua bumanyishi buetu, budi bufumina anu mu mushindu utudi tulonda njila ya bungi. Tuikala batshimunyi ba bualu bumue, ebu bua Kilisto (2 Kol. 8. 5). Nunku kudiunda kuetu nekumueneke ku mpala kua buonso (mv. 15).


 

1 Timote 5. 1-16

Bua nsombelu ne bena kilisto bakuabu, malanda etu a mu diku adi ne bua kutuambuluisha bu tshileshelu : « bu tatu… bu bana ba muntu balume… bu ba mamu… bana ba muntu bakashi » (mv. 1, 2). Katupangi kumanya ne tudi tuenza diku dimue, diku dia Nzambi.

Muntu yonso udi mubikidibue bua kulesha buimpe bua Nzambi, ku mpala kudi ba mu nzubu wende (mv. 4). Ba falesa bakadi bayisha mushindu mukuabu. Bikale balesha buimpe bunene bua ku mesu, kadi bashipa mikenshi ya Nzambi, mu ditshingulula bana ku bujitu buabu kudi baledi babu (Mak. 7. 12, 13).

Mvesa umue wa 10, udi ufila tshikoso tshia muoyo mujima wa mudimu wa Mukelenge. Muena kilisto yonso, katambi kujinga mukuabu nansha.

Mvesa ei 14 (3-16), idi itangila bualu bua bakashi ba mu lufuila, idi ituvuluisha ne Nzambi udi ubavuluka mu mushindu wa pa buawu (Mis. 68. 5). Lumu luimpe lua Luka ludi lutela banai (bakashi ba mu lufuila) : Anna udi mudimu wa kutendelela butuku ne munya, udi tshileshelu mu mv. 5 (shap. 2. 36-38). Mukashi wa mu lufuila wa ku Naina, wakapeshabu muan’ende kudi Mukelenge mumane kumubisha ku bafue (shap. 7. 12…). Eu wakadi ulomba bua Mukelenge amukosele tshilumbu tshiende mu lusumuinu lua mu shap. 18. Ku ndekelu, mukashi eu wa mu lufuila mupele, wakafila mu tshibutshilu, ku mpala kua Mukelenge nkayende ne bua disanka diandi – ku bubanshi bua ntempelo, tukuta tuonso tuakadiye natu bua kudiaye (shap. 21). Ditabusha dinene munda muende, tangila tshidi tshisankisha Nzambi ku mutu kua bionso (Ebel. 11. 6).


 

1 Timote 5. 17-25 ; 6. 1-10

Paulo udi utungunuka bua kulesha Timote, « mushindu kai udibu ne bua kuenza mu nzubu wa Nzambi » (shap. 3. 15). Bualu bunene budi butangila : Nzambi nkayende – udi nzubu wandi, – Kilisto Yesu, ku ndekelu banjelo basungudibue, babikidibue bua kutangila lungenyi lua Nzambi mu ekelesia (mv. 21 ; Efes. 3. 10) ! Kutangila, lungenyi elu « luvule » ludi ne bua kumueneka mu mishindu mishilashilangane ya nsombelu wa ekelesia : mu bushitu bua tshisumbu tshia mikoko kudi bakulu, ngikadilu wa muene mudimu wa Nzambi bua kushikisha malu makole, dilongesha dipesha bapika… (shap. 6. 1, 2). Tshibueshakashi tshidi tshibuele anu patudi katui tukokela ku mei mimpe, aa adi kâi a Paulo anyi a Timote, kadi mikale a Mukelenge wetu Yesu Kilisto (mv. 3 ; 1 Tesal. 4. 2, 8) !

Malu mimpe a Nzambi, masambasha ne disanka, adi nkayau difutu, difutu dinene ku mpala kua buonso (tang. shap. 4. 8). Nsombelu wetu udi ulondesha ne bufukibua, ne dikumbasha dia majinga etu mapiamapia. Nansha bionso ebi, mutshima wa lukuka wa muntu udi ushala anu kauyi ukuta (fuany. mv. 9, 10 ne Mis. 49. 16-20). Tusakidile Mukelenge bua kutupesha bidi ne mushinga (mv. 8). Netuikale misangu yonso bukute ne bidiye utupesha, bikalaye yeye nkayende Mutupeshi (udi Tshintu tshinene tshia buimpe), utamba kukutshisha muoyo wetu.


 

1 Timote 6. 11-21

« Kadi wewe… » Muntu wa Nzambi – ne muana wa Nzambi yonso – udi ne bua kutantamena misangu yonso mu luendu luende lua pa buloba, mpepele yonso. Udi unyema, bidi buloba bunange ne bukeba : biuma, ne bidi biuma bifila (mv. 10). Udi ulonda tshidi tshisankisha Mukelenge : malu makane, buimpe bua Nzambi, ditabusha, dinanga, ditabusha, ditantamana, ne Kalolo (mv. 11). Udi windila dimueneka diandi, dituku edi dikala bionso mua kumueneshibua (mv. 14).

Mupotolo kena mupange kutapulula « badi babanshi » (mv. 17) ne « badi basue kulua babanshi » (mv. 9). Kadi udi ukupa ku bintu bia « tshikondo tshia mpindieu » bukenke bua tshikondo tshia tshiendelele. Tshintu tshia lulamatu luetu ke mapa nansha, kadi Yeye udi upa mapa

(ndekelu wa mv. 17) ; lupetu ludi lutamba bulengele, buimpe bua Nzambi : bubanshi buimpe, bienzedi bimpe (mv. 18) ; bibutshilu bimpe, bishimikidi bimpe bua tshikondo tshilualua (mv. 19). Eyo, tumanye mua kutapulula ne kuangata « tshidi menemene muoyo ».

Nyema…, londa…, luangana nvita… kuata…, tuakupeta meyi aa mu dibala dietu (mv. 11, 12). Mv. wa 20 udi ujikula diakula dia bukokeshi bunene dia pa buadi : « wewe Timote ulama tshiakakupebua » (tangila kabidi mv. 14 ne 2 Tim. 1. 14). Edi ke disengelela dia ndekelu, ditudi tubikila nsonga yonso udi ubala, ateke dina diandi pa muaba wa dina dia Timote.